ZEHRA ORUÇ/BURSA
“Senin paran burada geçmez”, “Sana yaramayan bana yarıyo”, “Yüzleri güldüren uygulama” mottolarıyla 2020 yılında faaliyete alınan uygulama, yardımlaşma, paylaşım üzere bedel ögeleri odaklı hizmet veriyor. Kıyafet, kitap üzere eserlerin fiyatsız paylaşımı yahut takasının yanı sırsa hayvan sahiplenme imkanı da sunan uygulama, ayrıyeten tüm reklam gelirlerini sokak hayvanlarına mama olarak harcanan bir platform olmasıyla da dikkati çekiyor.
Yapılan araştırmalar, günümüz alışveriş ve tüketim trendinin, yüzde 60 seyrinde daha fazla alışveriş yapmaya teşvik ettiğini fakat eserlerin eskiye göre yüzde 50 daha az kullanılıp, dolaplarda atıllaştırıldığını ortaya koyuyor. Üretimin artması ve tüketimin değişen şartları, dokuma atıkların artmasını beraberinde getirdi. Bugün bir giysinin ortalama hayat mühleti 3 sene iken, çöpe atılan kullanılmış giysilerin oranı ise yıllık 15 milyon tona ulaşıyor. Bugün azalan su kaynaklarımızın değerinin farkına varırken, su ayak izini küçültme atılımı olarak, bilhassa hazır giysi sanayisinin üretim süreçlerinde kullanılan su ölçüsünden tasarruf eğilimi döngüsel ekonomiyi çığ üzere büyütüyor. Gerek üretim hammaddesi kullanımındaki tasarruf eğilimlerini, gerek kullanmadığını gereksinimi olanla paylaşma alışkanlarını tetikleyen platform teşebbüsleri de son vakitlerde döngüsel iktisadın canlanmasında kayda bedel oranda hisse almaya başladı.
Teşebbüsçü Cenk Tunç, yeterlilik zinciri ve paylaşma olgusu olarak tasarladığı Yariyo uygulaması ile hem döngüsel iktisatta çarkların dönmesine vesile olurken, ‘Senin paran burada geçmez” sloganı ile ikinci el eserlere büsbütün fiyatsız bir formda muhtaçlığı olanların ulaşabilmesini sağlıyor. Uygulamayı pandemi şartlarının da dikkate alınmasıyla 2020 yılında faale aldıklarını söyleyen Cenk Tunç, sayfa içerisinde ikinci el eserlerin fiyatsız bir halde paylaşıldığı yahut eserlerin takas edilebildiği, birebir vakitte hayvan sahiplenilebilen bir toplumsal yardımlaşma platformu olarak hizmet verdiklerini belirtti. İnsanların konutta kaldığı bu süreci fırsata çevirdiklerini kaydeden Tunç, “Bu devirde konuttaki eşyalar gözden geçirildi. Kullanılmayan fazlalıklardan kurtulmak ve gereksinim sahiplerinin istedikleri eserlere ulaşmasına vesile olabilmeyi amaçladık. Bugüne kadar yaklaşık 2 bin kullanıcıya ulaşıldığını ve yapılan 215 paylaşımdan 45’inin sahibiyle buluştu” dedi.
“Paylaşım ile su ayak izimizi küçültebiliriz”
Yariyo sayesinde öncelikli amaçlarının komşuluk ilgilerinin artmasını sağlamak olduğunu belirten Cenk tunç, “Amaç yakın etrafımızdaki bireylerle paylaşım yapmak, birbirinin gereksinimini ekonomik bir çıkar gözetmeden çözmek. Bunu başardığımızda ekolojiye yarar sağlıyoruz. Üniversite öğrencilerinin 4 yıllık eğitim kitaplarını paylaşması 1 milyon civarı ağacı kurtarır, bir kot pantolonun üretiminde harcanan su 10 bin litreyi buluyor. Bir t-shirt üretiminde ise 2 bin 700 litre su harcanıyor. Su savaşlarının olacağı öngörülen bir dünyada bu tüketim hacmi çok fazla. Üretilen her şeyi güzel pahalandırmak gerekli. İkinci el paylaşım ile tüm bunlardan tasarruf etmek, su ayak izini küçültmek mümkün. Maksadımız şuurlu bir toplum ile tekrar bir Türkiye yaratacak kadar ekolojiye katkı sunmak” halinde konuştu. Tunç, paylaşım ağının yaygınlaşması maksadıyla belediye ve kamu kurumları ile sivil toplum kuruluşları ile işbirliği görüşmeleri yaptıklarını da kelamlarına ekledi.
Reklam gelirleri ile sokak hayvanlarına mama sağlıyor
Yariyo uygulamasının tıpkı vakitte hayvan sahiplenme platformu olduğunun da bilgisini veren Cenk Tunç, öte yandan uygulamadaki tüm reklam gelirlerinin de sokak hayvanlarına mama olarak kullanıldığını belirtti. Tunç, “Yeni bir uygulama olduğumuz için sokak hayvanlarına katkımız maalesef düşük. Şimdilik yakın etrafımızda bulunan sokak hayvanlarına ulaşacak kadar gelir elde edebildik. Emelimiz daha fazla paylaşımla daha çok sokak hayvanına ulaşmak” diye konuştu.
Yariyo’nun pozisyon bazlı çalıştığını ve kullanıcısına en yakındaki eserleri gösterdiğini belirten Cenk Tunç, bu sistemin elden teslimatı da kolaylaştırmakla bir arada siber sahteciliğin de önüne geçildiğinin altını çizdi. Tunç, pozisyonun yaygınlaşması ile kargo entegrasyonu ve teslimat zinciri oluşumu da planladıklarını bildirdi.