Evrim KÜÇÜK
Ziraî emtiada son bir yılda en yüksek enfl asyon global yemeklik yağ sanayisinde yaşanırken, fiyatlar yakın vakitte düşüş sinyali vermiyor. Azalan üretim ve düşük stok palm, soya, kanola ve ayçiçek yağı fiyatlarında 10 aydır artışa neden oluyor. Klasik olarak üretimin arttığı mart ayında palm ve soya fiyatlarında beklenen gerileme şimdi gerçekleşmedi. Dal uzmanlarına nazaran yılın geri kalanında fiyatların şekillenmesinde iki ‘B’ yani ‘Biyodizel’ ve ‘Biden’ değerli rol oynayacak. Yemeklik yağ fiyatları güçlü düzeylerini koruyor. Rusya ve Ukrayna’nın ihracat kotası ayçiçek yağı fiyatlarını artırıyor. PK-Inform’un datalarına nazaran, dünyanın en büyük Ayçiçek yağı ihracatçısı Ukrayna’nın ihracat fiyatı geçtiğimiz hafta 15 dolar/ ton arttı. Mayıs-Haziran teslimi fiyat 1550-1565 dolar/ton FOB düzeyine geldi. Ukrayna, ayçiçek yağı ihracat ölçüsünü 2020- 21 dönemi için 5 milyon 382 bin ton ile kızılay escort
sınırlamıştı. Güney Amerika’daki hava durumu tasaları, kısıtlı ABD tedariki ve güçlü Çin talebi de soya yağını destekliyor. En büyük bitkisel yağ ithalatçıları olan Hindistan ve Çin, salgın öncesi düzeylerde palm yağı alımı yapıyor ama üretici ülkelerde stokların son yılların en düşük seviyesinde olması palm yağı fiyatlarının 900 doların üzerinde kalmasına neden oluyor.
2021’de fiyat artışı sürecek
Dünya Bankası, altı aylık emtia piyasaları görünüm raporunda, arz derdi ve beklenenden daha güçlü tüketim nedeniyle 2022’de istikrar kazanmadan evvel, global bitkisel yağ ve yemek fiyatlarının 2021’de süratli bir formda artmasının beklendiğini bildirdi. Kuruluş, 2021 Yağ ve Besin Endeksi beklentisini, ekim ayındaki görünümüne nazaran yaklaşık yüzde 30 oranında revize etti ve sekiz esas yemeklik yağ tipinin 2020-21 döneminde üretiminde 2.9 milyon ton artış varsayımında bulundu. Böylece 2019-20’deki 3.4 milyon tonluk artışın altında eryaman escort
kalınacak.
Dünya Bankası endeksinde yüzde 30.2 hisseye sahip olan palm yağının 2021 yılında ortalama 975 dolar/ton düzeyinden satılması bekleniyor. Palm yağının enfl asyona nazaran ayarlanmış fiyatı 969 dolar/ton ile mart ayındaki beklentilerin üzerinde kestirim ediliyor. Fiyatların 2025 yılına kadar 900 doların üzerinde kalacağı öngörülüyor. Uzmanlar, geçen ay düzenlenen bir konferansta Malezya türev piyasalarında gösterge fiyatın haziran ayında 801.75 dolara düşeceği kestiriminde bulunurken, LMC International lideri James Fry, Avrupa’da fiyatların 925 dolara ineceği beklentisini lisana getirmişti.
Endonezya ve Malezya’da stoklar düştü
Fiyatların güçlü kalmasında üretim zahmetlerinin hissesi büyük. Dünya palm yağı üretiminin yaklaşık yüzde 85’ini karşılayan Endonezya ve Malezya’daki stoklar, bu yıl pandeminin yol açtığı personel problemi ve Güneydoğu Asya’daki makûs hava şartlarının üretimi engellemesinden dolayı rekor düşüşler gördü. Bilhassa Malezya’daki palm yağı plantasyonları, salgınla ilgili kısıtlamaların, demetevler escort
iş gücünün yaklaşık yüzde 70’ini oluşturan yabancı çalışanların tarlalara geri dönmesini engellediğinden değerli ölçüde azaldı. Buna rağmen en büyük ithalatçı pozisyonundaki Hindistan’ın alımları mart ayında yüzde 33.5 artışla 526.463 tona yükseldi.
Biden ve Biyodizel tesiri
Dal uzmanlarına nazaran yılın geri kalanında fiyatların şekillenmesinde iki ‘B’ yani ‘Biyodizel’ ve ‘Biden’ değerli rol oynayacak. Çünkü talep tarafındaki artışın Joe Biden’ın 2020’de ABD başkanlığını kazanmasının akabinde yükseldiği dikkat çekiyor. Biden’in seçilmesinin akabinde yeşil güç projelerinin gündeme gelmesi biyodizel yapmak için kullanılan bitkisel yağlara olan talebi artırdı. Biyoyakıt sanayisinden gelen ek taleple soya yağı fiyatları 10- 15 sent/pound fazla fiyatlandı. Oil World tahlil şirketine nazaran, bu yıl Biyodizel talebinin 2.2 milyon ton artması beklenirken, 17.9 milyon ton palm yağı Biyodizel ve trans yağ üretimine gidecek.
Spekülatif fiyat artışı sürebilir
Birçok analiste nazaran ABD Doları’nın zayıfl aması ve merkez bankalarının destekleyici para siyasetleri yeni bir emtia muhteşem döngüsünü tetikleyecek. Emtia danışmanlık şirketi LMC International lideri James Fry, stokların zati düşük olduğu bir ortamda emtiayı hedefl eyen spekülatif alımların yağ fiyatlarını çok daha uzun bir mühlet yüksek tutabileceğini kaydediyor. S&P Küresel Platts Tahıllar ve Yağlı Tohumlar Tahlilleri Lideri Peter Meyer de, “Arz-talep tarafından yağ piyasasını destekleyecek ögeler olduğunu lakin bunların çok da güçlü olmadığını söylüyor. Meyer, fiyatlarda son aylarda yaşanan yükselişin bir kısmının spekülatif olduğunu belirtiyor.