Yener KARADENİZ
Türkiye ihracatından yüzde 40’tan fazla hisse alan Avrupa Birliği, Yeşil Mutabakat çerçevesinde 2050’ye kadar sera gazı emisyonlarını net olarak sıfırlamayı ve iklim değişikliği krizini denetim altında tutmayı hedefl iyor. Bu sebeple sürdürülebilirlik, günümüzde bir tercih değil mecburilik haline geldi. Bu zorunluluğun en fazla hissedildiği dalların başında ise dokumacılık ve hazır giysi kesimleri geliyor. Çünkü genel ihracatta olduğu üzere 30 milyar doları aşkın ihracata imza atan bu iki bölümün de en büyük pazarı AB. Bu çerçevede kendilerinin de kesim olarak tüm strateji ve hedefl erinin odağına sürdürülebilirliği aldıklarını belirten İstanbul Dokuma ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Lideri Ahmet Öksüz, kelam konusu alanda ortaya çıkan ve çıkması mümkün yeni sistemlerin oluşturacağı risk ve fırsatları yakından takip ettiklerini söyledi.
Birinci aksiyon planı dokumadan
Bu çerçevede sürdürülebilirlik özelinde hareket planını açıklayan birinci kesim olduklarına dikkat çeken İTHİB Lideri Öksüz, topyekun bir seferberlik başlattıklarını vurguladı. Öksüz, yaptıkları kimi çalışmaları şöyle sıraladı: “Her hafta Salı ve Perşembe günleri 900 iştirakçinin ağırlandığı Dokumacılık Kesimi Sürdürülebilirlik Dönüşümü Eğitim Programı düzenliyoruz. Ayrıyeten yeni devir için hazırlıklara başladığımız Sustainability Talks aktifliği gerçekleştirdik. Karbon ayak izinin azaltılması çalışmaları kapsamında IPA III projesi çalışmalarını yürütüyoruz. Ayrıyeten sürdürülebilir dokumalara yönelik bir İSTKA projemiz mevcut. Sürdürülebilir Dokumalar Ur-Ge Projesi’ni hayata geçirdik ve muhtaçlık tahlili kademesini tamamladık…”
Tüm atıkların yüzde 5’i dokumacılık
Ahmet Öksüz, sürdürülebilirliğin tarladan ambalajlamaya ve oradan da son tüketiciye ulaştığı lojistik kanallara kadar her bir sürece yönelik olduğunu ve bu kapsamda çalışmalar gerçekleştirildiğini belirtti. Dokumacılık kesiminde atıklar da bu kapsamda kıymetli bir yere sahip. Amerika Etraf Müdafaa Ajansı datalarına nazaran, yeryüzündeki atıkların yaklaşık 5’ini dokumacılık atıkları oluşturuyor. Ahmet Öksüz, “Tekstilde geri dönüşüm konusunda en sevindirici konu neredeyse tüm dokuma eserlerinin geri dönüştürülebilir olması. Türkiye’deki geri dönüşüm yatırımları gün geçtikçe artırıyor. Hasebiyle dokuma atığını çöp mantığından ayırmamız gerekiyor. Dokumacılık eserlerinin yüzde 95’i geri dönüştürülerek tekrar kullanıma kazandırılabilir. Hali hazırda dokumacılık işletmelerimizin birçoğu sıfır atık yaklaşımı ile geri dönüşüm tesislerini faaliyete geçirdi. Bakanlıklarımızın da mevzuya ait çok değerli teşvik düzenekleri bulunuyor. Lakin geri dönüştürülerek tekrar dokumacılık üretimine kazandırmak üzere ithalatı gerçekleştirmek istenen kullanılmış hazırgiyim eserlerinde maalesef yasal mevzuata takılıyoruz. Bu da bilhassa Avrupa Birliği’ndeki birçok global markanın Türk dokumacılık bölümü ile döngüsel ekonomiyi benimseyerek iş birliği yapmasını sekteye uğratıyor” dedi.
Pamuk ithalatı 3 milyar doları aşacak
Öksüz, şöyle devam etti: “Bu durum elbette ki doğayı ve iç piyasadaki hazır giysi tüketim istikrarını korumak için hazırlanmış bir mevzuat. Kelam konusu mevzuatın gümrük kontrolünde ithal edilmesine müsaade verilmesi biçiminde düzenlenmesi, dokuma işletmelerimizi hem bürokratik hem de mali olarak büyük bir külfetten kurtaracak. Münasebetiyle hususa ait yapılacak bir düzenleme, AB’nin dokumacılık ithalatından yüzde 17 hisse alan bölümümüzün çok daha büyük hisse almasını sağlayacak. Bununla birlikte Türkiye pamukta ithalatçı bir ülke. 2021 yılında 2,3 milyar dolar pamuk ithalatı gerçekleştirildi ve 2022 yılında ithalatın 3 milyar doları aşması öngörülüyor. Kelam konusu yasal düzenleme ile döngüsel iktisatta Avrupa ile tam entegrasyona sahip olabileceğimiz üzere; hazırgiyim eserlerinin tekrar elyaf haline dönüştürülmesiyle pamuk ithalatındaki açık da azalacak.” TUİK sayılarına nazaran, bu yılın birinci çeyreğinde pamuk ithalatı 813 milyon dolar olarak gerçekleşirken, ihracatı ise 97 milyon dolar oldu.
23 MİLYON DOLARLIK KULLANILMIŞ KIYAFET İTHAL ETTİK
Dokuma kesiminde geri dönüşüme hizmet eden en kıymetli eser kümelerinden 6309 Gümrük Tarife Durumu altında sınıfl andırılan “kullanılmış giysi eşyası ve kullanılmış öbür eşya” ithaline müsaade verilmiyor. Bahse bahis eşya fakat yurt dışında süreç görerek 6310 Gümrük Tarife Konumundaki eşya haline gelmesi durumunda ithal edilebiliyor. Anılan sürecin yurt dışında yaptırılması ise yerli üreticilerimiz için ek maliyet ve vakit kaybına neden oluyor. TUİK sayılarına nazaran 2019’da 11,8 milyon dolar olan kelam konusu alandaki ithalat 2020’de 12,3, 2021’de ise 23.1 milyon dolara yükseldi. Bu yılın birinci çeyreğinde ise bu sayı 5,3 milyon dolar olarak gerçekleşti.
YILDA 40 MİLYON TON KIYAFET ATIĞI OLUŞUYOR
ABD’de 17 milyon ton, Avrupa’da ise yıllık 4 milyon ton kıyafet atığı çöpe gidiyor. Tüm dünyada yıllık 40 milyon ton giysi atığı oluşuyor. Tüm bunların toplanabilmesi durumunda, 250 milyar dolarlık bir ekonomik kıymet yaratılması mümkün. Küresel olarak giysi atıklarının sadece yüzde 20’si tekrar kullanım için toplanıyor ve yüzde 80’i çöp alanına yahut atık yakma tesislerinde işleniyor. Türkiye’de ise her yıl yaklaşık olarak 1 milyon 155 bin ton dokumacılık atığı ortaya çıkıyor.