Tekstil dalı temsilcileri haksız rekabet baskısıyla karşı karşıya kaldıklarını belirtirken hazır giyimciler ise iplikçilerin yanlış siyasetlerinin bu tabloya yol açtığını savundu.
Elyaf, iplik ve kumaş üzere farklı eser kümelerinden oluşan ve hazır giysi kesimine hammadde sağlayan dokuma kesimi, güçlü bir devirden geçiyor.
Geride bıraktığımız yıl artan talebe bağlı olarak 16 milyar TL’lik yatırım için düğmeye basan dalda hazır giyimcilerin yüksek fiyatlar nedeni ile yurtdışından tedarike yönelmesi, kelam konusu yatırımların atıl kalmasına neden olurken, bir yandan da dış ticaret açığı oluşmasına yol açtı.
Dünya’dan Yener karadeniz’in haberine nazaran yılın birinci yarısında dalda birinci sefer 185 milyon dolarlık açık oluştu. Dokumacılık kesimi temsilcileri Türkiye iktisadına dış ticaret fazlası vererek döviz girdisi sağlayan dokumada ithalatın çok süratli bir formda artmasının dal tarafından telaş ile karşılandığını belirtirken, hazır giysi bölümü temsilcileri ise buna 2021 sonunda iplikçilerin uyguladığı yanlış fiyat siyasetlerinin yol açtığını savundu.
Rakipler damping uyguluyor
Bilindiği üzere geçen yıl sonunda 5 hazır giysi ihracatçı birliği ve 12 sektörel dernek, pamuk ve pamuk ipliği başta olmak üzere hammadde fiyatlarındaki inanılmaz artışa yönelik ortak bir basın toplantısı düzenlemiş, “Pamuk ipliğini yurt içinden daha değerliye alıyoruz.
Fiyat artışı bir yana tedarikte de badire çekiyoruz” istikametinde açıklama yapmıştı. Hatta o devir her iki bölüm temsilcileri Ticaret Bakanı Mehmet Muş’un da yer aldığı ortak bir istişare toplantısı düzenlemişti. Ortadan geçen müddette konfeksiyon bölümü temsilcilerinin istediği vergi indirimi gelmemiş fakat iplik fiyatlarında az da olsa gerileme yaşanmıştı.
Gelinen noktada ise Özbekistan ve Hindistan üzere büyük üreticiler milletlerarası piyasada düşen talep nedeniyle iplik fiyatlarında damping yani düşük fiyat siyasetine yöneldi.
Türkiye’de de fiyatlar düşmesine karşın ortada oluşan yüzde 10’dan fazla fiyat farkı hazır giysi bölümü temsilcilerinin doğal olarak ithalata yönelmesine yol açtı. Bu da ister istemez 19 bin 923 işletme ve 504 bin istihdamın sağlandığı dokuma dalında telaşa neden oldu. Çünkü kesimde geçen yıl başta iplik tesisi olmak üzere 16 milyar TL’lik yatırım yapılırken, atıl kapasitenin yüzde 50’leri aştığı belirtiliyor.
Yüzde 50’si DİR kapsamında
İstanbul Dokumacılık ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Lideri Ahmet Öksüz, dokumacılık dalında Ocak-Haziran periyodunda ithalatın kıymet bazında 47,4 oranında artarak 7 milyar dolara yükseldiğini ve birinci defa 185 milyon dolarlık dış ticaret açığı verildiğini anlattı. Türkiye iktisadına dış ticaret fazlası vererek döviz girdisi sağlayan dokumacılık kesiminde ithalatın çok süratli bir halde artmasının bölüm tarafından tasa ile karşılandığını belirten Öksüz, bu kapsamda gümrük vergilerinin artırılması ve Dahilde Sürece Rejimi (DİR) kapsamında ülkeye giren eserlerin yüzde 50’si kadar yerli tedarik koşulu getirilmesini talep etti. Çünkü Öksüz, ithalatın yüzde 50’sinin DİR kapsamında yapıldığını belirtti.
“Ek vergilerin ardına saklanmasalardı bugün bu duruma gelmezdik”
TOBB Hazırgiyim ve Konfeksiyon Bölüm Meclisi Lideri Erdem Fayat, dokumacılık dalının dış ticaret açığı vermesine kesimin bir devir uyguladığı yanlış stratejilerin yol açtığını söyledi. Fayat, “Geçen sene kasım ayında Mehmet Muş’un da olduğu bir toplantı yaptık. Her iki daldan de temsilciler vardı.
Toplantının sebebi ek vergilerin kaldırılması talebi ve Türkiye’nin dolar bazında ipliğin kilogramını öteki ülkelere nazaran yüzde 15 daha değerliye almasıydı. Ağır bir talebinin olduğu devirde ‘ek vergiye gerek yok, biz de rekabetçi olalım ve gelen işleri kaçırmayalım. Bu formda devam ederse martnisan üzere iş alamamaya başlayacağız ve bu size de yansıyacak.
Sizin de satamayacağınız periyot gelecek’ dedik. Yeniden o devir talep artmaya devam edecek diye dokuma bölümünde çok büyük yatırımlar yapıldı. Biz ise yüksek fiyatla ilişki yaptığımız için fiyat tutturamadık ve siparişler kaçtı. Hazır giyside yaşanan geriye gidişin sebebi içerdeki yanlış fiyat siyaseti idi.
Rakiplerimize nazaran kg başına yüzde 15-20 daha değerliye alıyorduk. İşler yurtdışına kaçacak diye tekraren söyledik. Artık içerde işler dinginleşti, kapasite kullanım oranları düştü. Yatırım ve üretim durdu. Resesyonla birlikte milletlerarası piyasada rakipler fiyatları daha da aşağı indiler. Bunun sebebini en başta aramak lazım.
Ek vergilerin gerisine saklanılıp yüksek fiyatlarla bu işler yapılmasaydı bu geldiğimiz noktaya gelmezdik. Özetle öncelikle içerdeki yanlış fiyatlama, ek vergilerin kaldırılmaması ve yabancıların da ellerindeki stoku resesyon nedeni ile ucuza vermesi bu duruma yol açtı. Hala yurtdışı ile içerdeki fiyatlar ortasında yüzde 10 fark var. Yanlış siyasetler nedeni ile hem konfeksiyoncu hem de tekstilci kaybetti” sözlerini kullandı.
Menşe sapmaları tahlil edilmeli
Ahmet Öksüz’un verdiği bilgilere nazaran, 2022’nin birinci yarısında dokuma kumaş bölümü ithalatı yüzde 84 oranında artarak 971 milyon dolar kıymetinde gerçekleşti ve kelam konusu kategori dokumacılık kesiminde ithalatın en fazla arttığı eser kümesi olarak öne çıktı. Öksüz’e nazaran iplik kesimi, dokuma bölümünün ithalatta haksız rekabet baskısıyla karşı karşıya kaldığı en değerli alt eser kümelerinden biri.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Yatırım Teşvik Evrakı istatistiklerine nazaran 2021 yılında iplik bölümünde 16 milyar TL bedelinde yatırım teşvik dokümanının alındığını ve bu dokümanların 12,5 milyar TL’sinin pamuk ipliği bölümünde olduğunu hatırlatan Öksüz, “Dolayısıyla artan kapasite ile birlikte, ithalattaki artış karşısında işletmelerin atıl kapasitede çalışmaya başladığı gözlemleniyor. Ocak- Haziran periyodunda pamuk ipliği ithalatı paha bazında yüzde 124,3 oranında artarak 707 milyon dolar bedelinde gerçekleşti. Ölçü bazında ise bu devirde pamuk ipliği ithalatı 52,4 artarak 165 bin tona yükseldi. Bu periyotta pamuk ipliği dış ticaret açığı 221 milyon dolar bedeline ulaşarak tüm vakitlerin en yüksek düzeyine ulaştı. Bu kapsamda pamuk ipliği eserinin ithalat baskısı karşısında korunması ve menşe sapmalarının tahlil edilerek tahlil tekliflerinin geliştirilmesi ehemmiyet arz ediyor” dedi.