Mehmet KAYA
ANKARA – Sanayicilerin itiraz ettiği EPDK’nın sanayicilerin yaptığı lisanssız Güneş Gücü Santrallerinde (GES) üretilen elektriğin bir kısmını fiyatsız olarak alınmasına imkan tanıyan yönetmelik Resmi Gazetede yayımlandı. Endüstriciler düzenlemenin yatırımları önleyeceği ve geçmiş devirde yüksek bedelli yapılan yatırımların geri dönüşlerini azaltacağı tenkitlerini yapıyordu. Yönetmelikte ayrıyeten temel emeli endüstricinin ya da tarım işletmesinin elektrik muhtaçlığını karşılamak olan düzenlemenin, faaliyetin yerine elektrik satış şirketi üzere davranmasını önleyecek düzenlemeler de yer aldı. EPDK ayrıyeten, bir bildiri yayınlayarak lisanssız GES yatırımlarının güç tüketimlerinin mahsuplaşmaya yönelik hesaplamaya ait kural oluşturdu. Bildiriyle, hesaplama sistemine nazaran fazla üretilen elektriğin YEKDEM sistemine fiyatsız olarak verilmiş olacağı kuralı getirildi.
EPDK’dan yazılı bir açıklamayla yönetmeliğin yapılma hedefleri ve getirdiği yeniliklere yönelik bir kıymetlendirme yapıldı. Düzenlemenin temel olarak, “tüketim kadar üretim” unsuruna nazaran ayarlandığını ve böylelikle konseyi gücü orantısız biçimde artırma, tüketim olmadan üretim yapmaya çalışanların önlendiği, satışa bahis edilebilecek üretimin disiplin altına alındığı vurgulandı.
Açıklamada, yönetmeliğin temel olarak lisanssız elektrik üretim tesisi kurma evresinde, tesisi kuracak şirketin tüketim gücü ile bağlı bir tesis kurmasına yönelik düzenleme yapıldığı hatırlatıldı. Daha sonra, kurulacak lisanssız elektrik üretim tesisinin heyeti gücünün, ilgili firmanın mukavele (tüketim) gücünün iki katına kadar çıkabilmesine müsaade verildiği hatırlatıldı.
Yapılan yönetmeliğin, şirketlerin gereksinimini karşılamak için yenilenebilir güç yatırımlarını özendirmeyi amaçlayan bu iki düzenlemenin uygulamasına yönelik olarak yapıldığı belirtilen açıklamada, elektrik tüketicisini esirgeyici bir yaklaşım olduğu vurgulandı. Yönetmeliğin, tüketicilerin güneş gücünden kendi tüketimlerini karşılayabilmesi olduğu vurgulanan açıklamada, “Bu düzenleme ile gerçek tüketimi olan fakat kapasite kısıtı ve yer sorunu sebebi ile üretim tesisi kuramayan tüketicilerin önü açılacaktır” denildi.
Yönetmeliğe yapılan tenkitler ortasında, lisanssız elektrik üretenlerin bedelsiz güç vermek yerine üretimi durduracağı savının bulunduğu hatırlatılan yazılı açıklamada, bunun gerçekleşmesinin beklenmediği, üretimi durduranların şebekeden elektrik almak durumunda kalacağı hatırlatıldı.
Yönetmelikle, tükettiği kadar elektriği şebekeye satma imkanı sağlandığını, bunun da üzerindeki kısmın şebekeye bedelsiz alınacağı kaydedilen açıklamada, “Böylece tabiatı gereği şebekeye entegrasyonunda eza bulunan kesintili üretim yapan yenilenebilir güç tesisleri, sahiden muhtaçlığı olan tüketiciler tarafından kurulacaktır. Getirilen kısıtın üzerindeki güç YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak bütün tüketicilere yarar sağlayacaktır” denildi. Yönetmelikle, dağıtım bedelinin ödenmemesi uygulamasının da getirildiği kaydedildi.
GES yatırımcısına yeni avantajlar
Yönetmelikle, lisanssız GES yatırımcısı üretici şirketlere kimi yeni avantajlar getirildi. Buna nazaran, endüstrici kendi tesisinin bulunduğu dağıtım bölgesinin dışında diğer bir bölgede lisanssız üretim tesisi kurabilecek. Kojenerasyon tesisi bulunan endüstrici şayet bu tesisinde kendine kâfi elektriği üretemiyorsa, lisanssız GES kurabilecek. Sanayi tesisinin çatısındaki elektrik üretimiyle, öbür bir yerdeki tüketim tesisi ortasında bağlantı kurulabilecek, tüketim mahsuplaşmasına dahil edilebilecek.
10 MW şurası gücün üstündeki tesisler direkt sisteme bağlanabilecek. Tüketim hedefli üretim tesisi kuran lakin tıpkı yerde daha fazla tesis kurma imkanı olmayan bireyler, üretimlerini karşılamak gayeli öbür yerlerde tesis kurabilecek.
OSB hukuksal kişiliklerinin kurduğu lisanssız üretim tesislerinin üretim-tüketimi OSB ana sayaçlarından mahsuplaşabilecek.
Uygulama sanıl işleyecek
Yönetmeliğe nazaran, bir yıllık periyotta tüketilen elektrik kadar, takip eden yılda satış hakkı elde edilecek. Yılın birinci ayından itibaren gereksinim fazlası güce istinaden ödemeler yapılacak. Evvelki yılın tüketimini aşan üretimler ise YEKDEM’e ‘bedelsiz katkı’ olarak aktarılacak. Şayet ilgili yılda tüketim, evvelki yıl tüketimini aşarsa, ilgili yılın tüketim ölçüsü kadar satış yapılabilecek. YEKDEM’e bedelsiz olarak alınan kısım için sistem kullanım bedeli de alınmayacak.
Kendisi yanıcı yağ üretmeyen atıktan elektrik üretimi yapan şirketlere sınırlama
Öteyandan, başta taşıt lastikleri olmak üzere atık plastik ve lastiklerden elde edilen yanıcı yağlarla elektrik üretimi alanında de bir düzenleme yapıldı. Lisanssız olarak piroliz yakıtlarına dayalı elektrik üreten firmalar, piroliz tesisi kurmak zorunda olacak. Diğer yerlerden yanıcı yağları kullanamayacak.