Osman KILIÇ / Nihat DELİBAŞI
İhracatçılar, Euro’nun dolar karşısında son periyottaki paha kaybından kaygılı. Hammaddenin kıymetli bir kısmını dolarla ithal eden, lakin ihracatının ise yüzde 50’sinden fazlasını AB’ye yaptığından gelirinin yüklü kısmı Euro’dan oluşan ihracatçı, parite ziyanı yazıyor. Geçtiğimiz ay 1,18 olan Euro/Dolar paritesi şimdilerde 1’in de altında seyrediyor. Euro’nun AB Doları karşısında gerilemesinin ihracatta yüzde 10’a varan oranda gelir kaybına neden olduğunu belirtiyor. İhracatçılar, Euro ile ithalat yapan AB ülkeleri yerine dolar üzerinden süreç yapan ülkelere yönelmenin hesabı yapıyor. İhracatçılara nazaran, Euro/Dolar paritesindeki gerileme resesyondan daha büyük risk oluşturuyor. Parite, dış ticaretin dışında da büyük değere sahip. Türkiye’nin turizm gelirlerinin yüzde 40’ından fazlası, direkt yatırımlar ve portföy yatırımlarının yüzde 50’den fazlası da Avrupa’dan geliyor ve süreçler Euro üzerinden yapılıyor.
Parite nedeniyle, ticaretteki maksatlarının şaşması durumunun da kelam konusu olduğunu lisana getiren İstanbul Kimyevi Unsurlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) İdare Şurası Lideri Adil Pelister, “Umarım kalıcı olmaz. Dolar/ Euro paritesi 1’in altında ve AB Merkez Bankası’nın faiz artırmaması ile bir arada Euro 0.90’a kadar inebilir. Bu düzeylerin altına düşer ise bizim hem iş dünyamızın hem kamu mali sitemimizin de buna ait öbür tedbirlere başvurması gerekecek üzere gözüküyor” değerlendirmesinde bulundu.
“Euro’dan dolara geçişimiz kolay değil”
Euro yüklü ihracat yaptıkları için doların güçlenmesinin aleyhlerine olduğunu ve ihracat-ithalat istikrarını olumsuz etkilediğini kaydeden Pelister, “Türk iktisadına, dış ticaretine ve Türkiye’nin mali sistemine olan tesirleri açısından Avrupa ile olan dış ticaretimizde Euro’dan ABD Doları’na geçişin kolay olmayacağını düşünüyoruz. Bizim Avrupa ile olan dış ticaretimizin hem toplumsal hem de ekonomik açıdan dolara dönüşmesi kolay değil” dedi.
Avrupa Birliği Merkez Bankası’nın faiz artırması ile Rusya- Ukrayna krizi ve güçte oluşabilecek kahırların bu paritenin üzerindeki tesirlerin bir kısmını oluşturduğunu aktaran Pelister, “Ancak AB Merkez Bankası’nın süratli bir formda faiz artıramayacağı da görülüyor. Zira faiz artırdığında Avrupa’da aslında var olan resesyon riskinin daha da hızlanacağı ve realize olacağı düşünülüyor. Bu nedenle paritenin bir müddet bu biçimde düşük seyredeceğini öngörebiliriz” açıklamasında bulundu.
“Paritenin geriye gelmesi kesimde kayba neden oluyor”
İstanbul Dokumacılık ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Lideri Ahmet Öksüz de paritenin dolar lehine süratli bir formda artmasının istemedikleri bir durum oluşturduğunu lisana getirerek, “Çünkü, dalımızın yüklü ihracatı Euro üzerinden oluyor” dedi. Avrupa’nın Türkiye’de yüzde 50’den fazla pazar hissesi olduğunun da altını çizen Öksüz, “Hammaddenin ticareti de daha çok dolar ile yapıldığı için, hammaddeyi dolar ile ithal etmekteyiz. Bundan ötürü bir zahmet yaşıyoruz” halinde konuştu. Bunun tesirlerini de pahalandıran Öksüz, “Euro/ dolar paritesinin süratli bir formda geriye gelmesi bölümde kar kaybına sebep oluyor” açıklamasında bulundu. Uzakdoğu’ya alternatif olunması durumunu da pahalandıran Öksüz, “Bizim de ünite fiyatlarımızı Euro bazında artırıyor olmamız lazım” dedi.
Parite tasası hazır giyimcileri de sardı
Sektörün tüm girdilerinin dolar, gelirlerinin ise büyük oranda Euro cinsinden olduğunu belirten Ege Hazır Giysi ve Konfeksiyon İhracatçıları Birlik (EHKİB) Lideri Burak Sertbaş, “Sektörün pamuktan, ipliğe, boyadan ambalaja güçten işçiliğe tüm girdileri dolar üzerinden hesap edilirken, ihracat gelirimiz Euro cinsinden. Dolar-Euro paritesindeki gerileme resesyondan daha büyük risk” diye konuştu.
AB’ye ABD Doları ile satış yapan Çin başta olmak üzere Uzakdoğu ülkelerine karşı rekabette avantajın paritedeki gerileme ile ortadan kalktığını kaydeden Sertbaş, “Paritedeki gerileme yaklaşık yüzde 20’yi buldu. Yani yüzde 10 daha değerli alıyor, yüzde 10 daha ucuza satmak zorunda kalıyoruz. Tasamız resesyon değil, paritedeki gerileme. Kesim fiyatlandırmada büyük düşünce yaşıyor, alıcılarla çetin pazarlıklar yaparken fiyat tutturamıyoruz” dedi.
Rus ve Arap alıcıların ilgisine dikkat çeken Sertbaş, şöyle devam etti, “Şu an siparişlerde bir azalma var. Bu azalmanın mevsim geçişi ile alakalı olduğunu düşünüyorum. O denli büyük sipariş iptalleri yok. Bölümde personel çıkarmalar da bulunmuyor. Ancak yeni yatırım planlayanlar beklemeye geçmiş olabilir.”
Sıkıntı var fakat umutsuz değiliz
Ege Giysi Sanayicileri Derneği (EGSD) Lideri Hayati Ertuğrul artan resesyon belirtilerine rağmen siparişlerde iptaller yaşamadıklarını söyledi. Euro/Dolar paritesindeki gerilemenin ihracatı olumsuz etkileyebileceğini belirten Ertuğrul, “Paritedeki gerileme fiyatlara yansıyor. Alıcılarla pazarlıklar çetin müzakereler halinde geçiyor” dedi. Euro/ Dolar paritesindeki gerileme ve getirdiği risklere rağmen gelecek ismine optimist olduğunu lisana getiren Ertuğrul, şöyle devam etti: “Sektör, Temmuz ayı sonuna kadar tam kapasite ile çalıştı. Şu an mevsim geçişinden kaynaklandığını düşündüğüm bir tempo düşüklüğü var. Ben resesyon belirtilerine rağmen Ekim-Kasım aylarından sonra siparişlerin artarak devam edeceğini öngörüyorum. Çünkü, dünyanın büyük üreticileri Ukrayna Savaşı sonrası Rusya operasyonlarına son verdi, mağazalarını kapadı. Rusların Türkiye pazarına ilgisi çok arttı. Bu ilgiden İzmir de nasibini aldı. Rus alıcıların artan ziyaretlerini tespit ediyoruz. Lakin fiyat tutturmaktan ve ABD Hazine Bakanlığı’nın Rusya ile iş yapan firmalara yönelik yaptırım uygulamasından kaygı taşıyoruz” dedi.