Türkiye ziraî üretimde kendi kendine yeten ender ülkelerden biri. Kendine yeterlilik Çin’de yüzde 46, Almanya’da yüzde 78, ABD’de yüzde 88 iken bu oran Türkiye’de yüzde 136. Fındıkta, kirazda, incir ve kayısı üretiminde dünya önderiyiz. Küçükbaş ve büyükbaş hayvan varlığında Avrupa’da birinciyiz. Su eserleri yetiştiriciliğinde de Avrupa’da birinci sıradayız.
Hollanda örneği
Türkiye, 25 milyar dolarlık ihracat ve 48 milyar dolarlık ziraî hasılasıyla dünyanın en büyük 10 tarım ülkesinden biri. Zerzevat, meyve ve öbür emtiaları hem üreten hem de ihraç eden bir ülkeyiz. Lakin kimi eserlerdeki ihracat ölçüsü maalesef istenen düzeyde değil. Örneğin; taze zerzevat ve meyvede toplam ihracatımız 3-3.5 milyar dolar düzeyinde. Konya Ovası kadar toprağa sahip Hollanda’da bu sayı 100 milyar doları aşıyor.
Rafları rakipler kapmış
Uzmanlara nazaran; ihracat pazarlarında tesirli olunamamasının bir kaç nedeni var. 1-Ürün çeşitliliği yetersiz, 2- Ziyanlı etken husus (ilaç kalıntısı) içermeyen üretim hudutlu, 3-En büyük ihracat pazarlarımızdan Avrupa’da İspanya, Hollanda, İtalya üzere ülkelerin pazar hakimiyeti. Kelam konusu ülkeler rafları kapatırken daha düne kadar Türkiye’de üretilen eserler Avrupa’da Lidl üzere market zincirlerinin raflarında kendine gereğince yer bulamıyordu.
Maliyet üretimi vurunca…
Ancak Rusya-Ukrayna savaşı sonrası patlak veren güç (doğalgaz) krizi nedeniyle Avrupalı çiftçiler üretimden vazgeçip seraları kapatınca işin rengi değişmiş. Alanya Ziraat Odası Lideri Tahir Göktepe, tropikal meyve üreticisi Mustafa Ezici ve Almanya’da yaklaşık 40 yıldır yaş sebze-meyve ihracatı yapan iş insanı Mirbey Adam, son devirde yaşanan durumu ve Türkiye’nin potansiyelini nasıl avantaja çevirebileceğini anlattı.
Türk sebze-meyvesi değere bindi
Savaşın tesirlerinin en çok hissedildiği Almanya’ya dikkat çeken Mirbey Adam, şunları söyledi: “Hollanda, İspanya ve Belçika’da yüzde 30-40’lık üretim kaybı var. Avrupa’da üretim niyet zincir marketler açığı kapatmak için Türkiye’deki üreticilere yöneldi. Şimdiden kontratlar dahi imzalandı. 1 yıldır ulaşamadığımız market sahibi artık bizden eser istiyor. ‘Sakın kimseye mal verme, öteki firma da bul’ diyor. Türkiye’nin elinde dayanılmaz bir fırsat var. Bu kışı uygun değerlendirirsek 3.5 milyar dolarlık sebze-meyve ihracatımızı rahatlıkla 10 milyar dolara çıkarabiliriz. 2 yıl içerisinde yalnızca bu iki kalemde 35 milyar dolarık ihratı yakalamamız hiç de sıkıntı değil.”
Sınırda uzayan TIR kuyruklarına da dikkat çeken Mirbey Adam, “Normalde Türkiye’den çıkan bir zerzevat 5 günde Almanya’ya ulaşıyor. Bulgaristan’ın keyfi uygulamaları nedeniyle mühlet uzuyor ihracatçı mağdur oluyor. Bulgaristan bize önemli mahzur. Bunun için Karadeniz yolu açılmalı. Karasu-Köstence (Romanya) çizgisi bu manada çok kıymetli. Karasu’dan çıkan Ro-Ro gemisi 8 saatte Köstence’ye varıyor. Bu yolla Bulgaristan’ın monopolü kırılır ve tarım ihracatına büyük takviye sağlar. Türkiye’den çıkan zerzevat ve meyveler Avrupa’da, 5 gün yerine 2 günde market raflarında olur. Türkiye ve Romanya bu mevzuda anlaştı. Savaş nedeniyle çok büyük yığılma vardı. Bu güzergah yakında kullanılmaya başlayacak. Lakin gemi sayısı artırılmalı” diye konuştu.
Tropikal meyvede de rekabet edebiliriz
Tropikal meyve ve fidan üreticisi Mustafa Ezici de mango, avakado, çarkıfelek (passion fruit), ejder meyvesi üzere eserlerin ihracatta, Türkiye’nin elini güçlendireceğini söyledi. Avrupa Birliğ’nin (AB) yılda 650 bin ton mango ithal ettiğini belirten Ezici, “Bunun 132 bin tonu Brezilya’dan, 55 bin tonu Güneydoğu Asya’dan 19-35 günde geliyor. Türkiye’de üretilen mangolar 3-4 günde Avrupa’ya 3 saat uçuş aralığında 80 komşu ülkeye ulaşabilir. Ham mangonun kilosu Avrupa’da 4-5 Euro’ya satılıyor. Kolunda olgunlaşmış mango Avrupa ya günlük uçak ile geliyor kilosu 17 Euro’dan satılıyor biz kilosunu 3 Euro’dan kısmında olgunlaşmış mangoyu Avrupa ve Rusya’ya ağustos- aralık devrinde ihraç edebiliriz. Öteki üretici ülkeler ocak-haziran ortası üretiyor. Rakibimiz İsrail, Mısır, İspanya. Görüldüğü üzere mangonun ihracattaki kilogram ünite kıymeti daha yüksek. 1 dönüm seraya 167 tane mango ağacı dikiliyor. Bu ağaçlar 3 yaşında 1 dönümde 15 ton mango veriyor” bilgilerini paylaştı.
Mangoda 1 dönümde 500 bin lira kazanç
Alanya Ziraat Odası Lideri Tahir Göktepe ise tropik meyve üretimi manasında Türkiye’de değerli potansiyel olduğunu mangoda üreticilerin dönüm başına 500 bin lira çıkar sağlayabildiğini söyledi.
Göktepe, “Şu anda üretim maliyeti dönüm başı 50 bin lira, gerisi kâr. Mango üretiminin ziraî eser ihracatında katkısı büyük olacak” dedi.
Göktepe, Mersin ve Antalya da orman vasfını yitirmiş yerlerin tarıma açılması gerektiğini belirterek, “Buralara mango, avokado, ejder meyvesi ve öbür tropik meyve fidanları dikilmeli. Kontratlı tarım da yaygınlaştırılmalı” tabirlerini kullandı. Türkiye’nin 10 yıl içinde 10 milyar dolarlık tropik meyve ihraç edebilecek potansiyele ulaşabileceğini belirten Göktepe, “15 Eylül 2022 tarih prestiji ile bildiriyle örtüaltı muz seralarında yatırım kredisi sonlandırıldı. devletimizin örtü altı mango üretimi için 10 milyon TL ye kadar sübvansiyonlu kredileri devam ediyor. Bu nedenle yatırımcılar ve yeni üretime dahil olacak çiftçi adaylarımız mango seraları için yatırım yapabilirler dedi.