Mehmet KAYA
Türkiye’de bir periyot gençlerin istihdamının hızlandırılması, sanayi ve işyerlerinin muhtaçlık duyduğu işgücünün yetiştirilmesi ve işyerlerinin de işgücü maliyetlerini azaltma istikametinde maksatlarla başlatılan etkin işgücü programlarında sayı giderek azalıyor. Daha faal etkin işgücü programları hazırlıkları arayışlarının olduğu devirde, Ocak-Nisan itibariyle 2022’de kurs sayısı ve yararlanıcıların sayısında önemli düşüş görüldü. 2021 Ocak-Nisan devrinde 32 bin 586 programdan 161 bin 713 kişi yararlanırken, 2022 tıpkı devirde program sayısı 25 bin 759’a, yararlanan kişi sayısı ise 96 bin 110 şahsa düştü.
Program sayılarındaki yükseklik, işbaşı eğitim programlarındaki işyerleri sayısından kaynaklanıyor. Türkiye’de bir devir yüklü olarak uygulanan etkin işgücü programlarında yüksek sayılara ulaşılmıştı. Salgının tesirlerinin büyük oranda devam ettiği 2021’de işbaşı eğitim dahil 98 bin 867 programdan 461 bin 671 kişi; salgın yılı olan 2020’de 90 bin 216 programdan 423 bin 133 kişi yararlanmıştı. 2019 yılında ise 126 bin programdan 568 bin 420 kişi, 2018’de 104 bin 772 programdan 498 bin 934 kişi, 2017’de ise 116 bin 624 programdan 508 bin 851 kişi yararlandı. Uygulamalar içinde yüklü olarak işbaşı eğitim programı yer tutuyor. Fakat bu modele yönelik istenen istihdam sağlama amacına tam olarak hizmet etmediği tarafında çeşitli tenkitler yapılıyordu. Salgın tesiriyle 2021’de ve bu yılın başında durdurma kararları alınan lakin gelen taleplerle tekrar müracaat alınan işbaşı eğitim programının tartısı faal işgücü programı içinde hala devam ediyor. Öbür yandan, yeni tasarlanan üretim sürecine iştirak programı ismi altındaki etkin işgücü programında da pilot uygulama sürüyor. Bu programda, iştirakçi firmalardan en az 9 ay istihdam karşılığında 3 ay mühletle eğitim seviyesine nazaran çalışan her bir bireye 6 bin 555 TL’ye kadar takviye veriliyor.
İŞKUR bilgilerine nazaran, yıllar içinde açılan mesleksel eğitim programlarının sayısında da önemli düşüş görüldü. Girişimcilik, mesleksel eğitim vb. öğretim asıllı programlarda, 2017’de 9 bin 340 kurs açılırken, bu sayı 2018’de 9 bin 327; 2019’da 8 bin 159 kurs açıldı. Salgının tesiriyle 2020’de kurs sayısı 3 bin 888’e, 2021’de 5 bin 27’ye çıktı. 2022 Nisan ayı itibariyle açık kurs sayısı ise 370 seviyesinde bulunuyor.