Aysel YÜCEL
Rusya-Ukrayna savaşı otomotivde tedarik krizini derinleştirirken, kimya kesimi yükselişe geçti. Bu durum kimyacıları birinci dört ayın sonunda ihracat liderliğine taşırken, otomotivcileri ise ikinci sıraya geriletti. İki bölüm de yıl sonunda liderlik hedefl iyor.
Uludağ Otomotiv Sanayisi İhracatçıları Birliği (OİB) datalarına nazaran, otomotiv ihracatı nisanda yüzde 11,5 artış ile 2,7 milyar dolar oldu. Böylelikle otomotivciler aylık bazda bu yılın en yüksek ihracat sayısına ulaştı. Lakin dal bu rekora karşın nisanda liderliği 3,3 milyar dolarlık ihracat gerçekleştiren kimya kesimine kaptırdı. Kimyacılar da geçen ay rekor ihracata imza attı. Kimya kesimi mart ayında da otomotivi geride bırakarak ihracatta başkan kesim olmuştu. Yılın birinci dört ayında da liderlik kimya bölümünün oldu. Birinci dört ayda otomotiv sanayisinin ihracatı 2021’in birebir periyoduna nazaran yüzde 0,4 artışla 10,2 milyar dolar olurken, kimyacılar ise bu periyotta yıllık bazda yüzde 44,7 artışla 10,8 milyar dolarlık ihracat yaptı.
“33 milyar dolarlık maksadımızı koruyoruz”
Pekala, kimyadaki bu sıçrama kalıcı olur mu? Türkiye’nin 16 yıldır üst üste ihracat önderi olan otomotiv sanayisi yılsonunda bu pozisyonunu koruyabilecek mi? İşte bu soruları bölüm temsilcilerine sorduk. OİB Lideri Baran Çelik, yılsonu liderliği konusunda umudunu koruyor. Otomotivciler 2022’nin başında yılsonu için 33 milyar dolarlık ihracat amacı koymuştu. DÜNYA’ya konuşan Baran Çelik, bu gayesi koruduklarına dikkat çekti. Çelik, “Kimya kesimi fiyat ve güç piyasalarındaki krizin tesiriyle çok süratli bir artış gösterdi. Emsal bir durum geçen yılın bir periyodunda çelik sanayisinde olmuştu. Kimyadaki süratli büyümenin sürdürülebilir olup olmadığını yılsonunda göreceğiz” dedi. Baran Çelik, çip krizi başta olmak üzerine tedarik zincirinde yaşanan meselelerin devam ettiğini fakat, tahlil konusunda daha optimist olduklarını belirtti. Çelik, “Krizin azalma sürecine daha yakınız” dedi.
“Talep var fakat yeteri kadar araç üretilemiyor”
Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği’nin (TAYSAD) Lideri Albert Saydam ise yılsonunu için OİB Lideri Baran Çelik kadar umutlu değil. Saydam, şöyle konuştu: “Kimya ve çelik üzere kesimlerin, modül üretimi yapan kesimlere nazaran bir avantajı var. Daha emtia bazlı eser ihracatı yapıyorlar. Dolaysıyla dünyadaki borsaların emtia fiyatları değiştikçe onlar da otomatik olarak fiyatlarda çabucak güncelleme yapabiliyor. Otomotivde ise maliyet artışlarını bu kadar süratli yansıtamıyorsunuz. Öte yandan, biz yüklü olarak Avrupa’ya ihracat yapıyoruz. Fakat Euro, dolar karşısında bir ölçü bedel kaybettiği için bizim büyümemize de yansıyor. Fakat asıl sorun araç üretilememesi. Gerek yurt içinde gerekse yurt dışında talep var. Lakin tedarik zincirinde yaşanan problemler nedeniyle arzda sorun var. Arz kâfi olsaydı her ay yaklaşık 20 bin adet ihracat tarafında, 20 bin adet de iç pazarda daha fazla satış yapılırdı. Dolaysıyla yılsonu sayılarını arz probleminin ne kadar azalacağı belirleyecek. OİB’in olumlu tavrını desteklemek istiyorum fakat, ben o kadar optimist değilim. Arz meselesinin bir müddet daha devam edeceğini öngörüyorum.”
Otomotivin toplam ihracattaki hissesi son yıllarda giderek azalıyor. Dalın her alanda rekor kırdığı 2017 yılında, Türkiye’nin toplam ihracatından aldığı hisse 18.2 olmuştu. Son beş yıldır azalan bu sayı 2021’de yüzde 13’e, 2022’nin birinci 4 ayında ise yüzde 12.2’ye kadar gerilemiş durumda. Pandemiyle birlikte yurt dışı satışlarında ivme kazanan kimya dalı ise Türkiye’nin toplam ihracatındaki hissesini 2021 sonunda 11.2’ye, bu yılın 4 ayında ise yüzde 12.9’a kadar çıkarmayı başardı.
Kimyacılar yılsonu için epey umutlu. DÜNYA’ya konuşan İstanbul Kimyevi Unsurlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Lideri Adil Pelister, yılsonunda Türkiye’nin toplam ihracatında tüm kesimler ortasında birinci olmayı hedefl ediklerini vurgulayarak, şu açıklamayı yaptı: “Kimya dalı olarak bu yıl birinci dört aydaki performansımızın çok güzel gittiğini söyleyebilirim. Büyük ihtimalle yılı birinci olarak bitirebiliriz. Bu formda devam edersek 2022 yılı maksadımız 28 milyar doları rahatça aşabileceğimizi öngörüyoruz. Rusya-Ukrayna savaşının da bitmesiyle birlikte bölüm olarak daha üstlere gerçek süratlice yol alabiliriz diye düşünüyoruz. Her geçen gün kimya dalı büyüyerek 2030 yılına varmadan 50 milyar dolarlık bir ihracat hacmini yakalayacağımızı gösteriyor. Amacımız 2030 yılında kalıcı olarak sektörel birinciliği yakalamak. Öte yandan, dünyada otomotiv bölümünde bir kriz yaşanıyor. Birebir vakitte petrol fiyatlarının artmasıyla birlikte fosil yakıtlarla işleyen taşıtların satışları ve çip krizinin devam etmesi otomotivi biraz baskılıyor.”
Arabada daralma, tedarikte büyüme sürat kesti
Nisanda otomotiv ihracatını yeniden tedarik sanayii sırtladı. Tedarikte ihracat geçen yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 9,5 artarak 1 milyar 151 milyon olurken, bu periyotta binek araba ihracatı yüzde 10 azalarak 807 milyon dolar oldu. Bu sayılar, bir evvelki ay olan martla kıyaslandığında arabada daralmanın, tedarik endüstride ise büyümenin sürat kestiğini gösteriyor.Otomobil ihracatı Mart 2022’de yüzde 34 azalarak 685 milyon dolar, tedarik sanayisi ihracatı ise yüzde 11 artarak 1 milyar 162 milyon dolar olarak gerçekleşmişti. Nisanda kamyon ihracatı yıllık bazda yüzde 54 artarak 462 milyon dolar, otobüsiminibüs-midibüs ihracatı da yüzde 21,5 artarak 100 milyon dolar oldu.
İhracatta parite kaynaklı kayıp 700 milyon dolar oldu
Otomotivde bu yılın ocak-nisan periyodunda Euro/ dolar paritesi kaynaklı 700 milyon dolarlık ihracat kaybı oluştu. OİB Lideri Baran Çelik, “Olumsuz gelişmelerin yaşandığı bir periyotta nisan ayı performansımızla dünyanın en güçlü ve sağlam üretim üssü olduğumuzu bir kere daha gözler önüne serdik” dedi.