Vergi ve danışmanlık şirketi KPMG’nin, 530’dan fazla şirketin iştiraki ile gerçekleştirdiği “Uzaktan Çalışmada Şimdiki Trendler” başlıklı araştırmasına nazaran, şirketlerin yüzde 89’u şu an uzaktan çalışma siyasetini zati uyguluyor yahut uygulamayı planlıyor, telekomünikasyon ve teknoloji bölümleri ise bu politikayı uygulayan bölümlerin başında geliyor. Araştırma patronlara esnek çalışmayı nasıl ve ne ölçüde ele almaları gerektiği konusunda kıymetli bilgiler sunuyor. Uzaktan çalışmanın hayata geçirilmesinde çalışanların isteklerinin ana etken olduğunu da gösteren araştırmada en büyük zorluklar ise vergi ve yasal uyumluluk olarak gösteriliyor. Yüzde 82’sinin EMA bölgesinde (Europe, the Middle East and Africa) yer aldığı iştirakçiler ortasında çeşitli dallardan idare heyeti üyeleri, yöneticiler, mobilite konusunda uzman şahıslar, insan kaynakları yetkilileri, vergi ve iş hukuku uzmanları bulunuyor. Raporda ortaya çıkan sonuçlar, uzaktan çalışma konusunda global eğilimlerin yanı sıra bölgesel ve dal farklılıkları hakkında da kıymetli fikirler veriyor.
KPMG’nin araştırmasına katılan şirketlerin yüzde 82’si EMA (Avrupa, Ortadoğu ve Afrika) bölgesinde yer aldı. Araştırmaya katılanlar ortasında çeşitli bölümlerden idare konseyi üyeleri, yöneticiler, mobilite konusunda uzman bireyler, insan kaynakları yetkilileri, vergi ve iş hukuku uzmanları bulunuyor. Araştırmanın sonuçlarının yer aldığı rapora nazaran her 10 şirketten dokuzu uzaktan çalışmaya sıcak bakıyor. Şirketlerin birçoğu, bu durumun çalışanların talepleriyle şekillendiğini söylüyor.
Raporu kıymetlendiren KPMG Türkiye İnsan ve Değişim Hizmetleri Yöneticisi Jan Fazilet Yılmaz, artık uzaktan çalışmanın ömrün vazgeçilmez bir modülü haline geldiğini söylüyor. “Gerek mevcut çalışanların talepleri gerekse de rekabetin ağır olduğu yetenek pazarında öne geçme gereksinimiyle birlikte uzaktan çalışma siyasetleri yükselişe geçti” diyen Yılmaz, kelamlarını şöyle sürdürüyor: “Bu evrede, şirketlerin esnekliğin nasıl ve ne ölçüde olacağını netleştirmesi kıymet taşıyor. Bilhassa işin ihtiyaçları ile ilgili olarak işlevler özelinde özelleştirilmiş yaklaşımların benimsenmesi ve bu yaklaşımın çalışan bağlılığı ve verimliliği eksenlerinde kurgulanması değer kazanıyor. Ayrıyeten uzaktan çalışma, bilhassa memleketler arası boyut kazandığında karmaşık vergisel ve yasal süreçleri beraberinde getirebiliyor ya da iş ve toplumsal güvenlik uygulamalarına ait telaşlara yol açabiliyor. Bu nedenle şirketlerin çalışma modellerini dönüştürürken ahenk ve risk bahislerini da göz önünde bulundurması kritik ehemmiyet taşıyor.”
Uzaktan çalışma siyasetleri yaygınlaşıyor
Rapora nazaran şirketlerin yüzde 89’u şu an uzaktan çalışma siyasetini esasen uyguluyor yahut uygulamayı planlıyor. Kuruluşların yarısından fazlası (yüzde 52) uzaktan çalışma siyaseti uygulamayı düşünürken, yüzde 37’si halihazırda uyguluyor. Bu formda bir politik uygulamayı düşünmeyenlerin oranı ise yalnızca yüzde 5’te kalıyor.
Telekomünikasyon ve teknoloji dalı başı çekiyor Bununla birlikte, stratejiler her kuruluşun iş modeline, uzun vadeli stratejik hedefl erine ve kurumsal kültürüne nazaran değişiyor. Telekomünikasyon ve teknoloji kesimi yüzde 64 ile bu modeli uygulayanların başını çekerken, bu iki bölümde uzaktan çalışmayı kıymetlendirme evresinde olanların oranı ise yüzde 27 düzeyinde bulunuyor. BT tabanlı şirketlerin, bilhassa de startup kesimindekilerin, süratli karar verebilmesi ve uzaktan çalışmanın birden fazla vakit DNA’larının bir kesimi olması nedeniyle bu kesimlerdeki yüksek oran da şaşırtan değil.
Esneklik her bölümde
Başka yandan enteresan bir biçimde yiyecek, içecek, perakende ve tüketici kesimlerindeki iştirakçilerin yüzde 90’ı uzaktan çalışma siyaseti planladıklarını belirtiyor. Bunların yüzde 40’ı bu politikayı uygulamayı düşünürken yüzde 60’ı şu an uygulamakta olduklarını söylüyor. İmalat bölümü için, işyerinde daha fazla çalışmanın gerekliliği göz önüne alındığında, bu sonuçlar daha da şaşırtan. Hatta kimi şirketler, sanal gerçeklik gözlükleri ile uzaktan makine bakımı yapılması üzere yeni teknolojiler kullanılarak işgücünün uzaktan çalışabileceğini söz ediyor.
Çalışanların istekleri ana etken
Uzaktan çalışma nedenlerinin başında ise çalışanlardan gelen istekler ve COVID-19 kısıtlamaları geliyor. Şirketlerin dörtte biri (yüzde 25) için çalışanlardan gelen talepler, uzaktan çalışmayı hayata geçirmenin temel nedeni oldu. Şirketlerin yüzde 18’i uzaktan çalışmanın gerekli olduğunu ve yetenek pazarında markayı tanımladığını söylerken, yüzde 12’si yetenek eksikliğini gidermeye yardımcı olduğunu söylüyor. Özetle, kuruluşların yarısından fazlası (yüzde 55), uzaktan çalışma siyasetlerini işleri yahut dış faktörlerden dolayı değil çalışanlarının isteklerini karşılamak için hayata geçirdiklerini vurguluyor.
Yurtiçiyle sonlu kalıyor
Uzaktan çalışma metotları de kuruluşlara nazaran değişiklik gösteriyor. Yüzde 42 ile birçok şirket, ülke hudutları içinde uzaktan çalışmaya odaklanıyor. Ülke dışında uzaktan çalışma kelam konusu olduğunda, şirketlerin yüzde 22’si 90 günden daha az bir müddet için kısa periyodik uzaktan çalışma tekniğini düşünüyor. 90 günden fazla mühlet için bu oran yüzde 8’e kadar düşüyor. Ayrıyeten iştirakçilerin yalnızca yüzde 9’u ülke dışından bu formülle işe alım yapmayı değerlendirdiklerini belirtiyor.
En büyük zorluklar vergi ve yasal uyumluluk
Vergi ve yasal uyumluluk yüzde 88 ile uzaktan çalışmayı uygulamak isteyen şirketler için en büyük zorluklar olarak öne çıkıyor. Örneğin, sıhhat ve güvenlik, data muhafaza ve BT güvenliği, gelir ve kurumlar vergisi düzenlemeleri ile ilgili ülkelere nazaran değişen patron yükümlülükleri bulunuyor. Ülke sonlarının dışında, daha fazla milletlerarası düzenlemeler devreye girdikçe ahenk daha da karmaşık hale geliyor. Yasal standartların olmaması ve vergi alanında belirsizlik, hudut ötesi uzaktan çalışmanın ele alınmasında değerli bir mahzur teşkil ediyor. Uzaktan çalışmanın önündeki öbür zorluklar ortasında sırasıyla verimli süreçler oluşturmak (yüzde 21), çalışan takibi ve teknoloji (yüzde 18), irtibat (yüzde 10) başlıkları geliyor.
Ahenk ve risk konusu kritik kıymet taşıyor
KPMG Türkiye İnsan ve Değişim Hizmetleri Yöneticisi Jan Fazilet Yılmaz, şirketlerin, süratli bir dönüşüm sürecinde geleceğin çalışma hayatına hazırlık yaparken mutlaklaşan bir gerçek olduğunu kaydetti. Uzaktan çalışmanın, hayatın vazgeçilmez bir modülü haline geldiğini belirten Fazilet şunları kaydetti: “Gerek mevcut çalışanların talepleri gerekse de rekabetin ağır olduğu yetenek pazarında öne geçme gereksinimiyle birlikte uzaktan çalışma siyasetleri yükselişte. Bu evrede, şirketlerin esnekliğin nasıl ve ne ölçüde olacağını netleştirmesi değer taşıyor. Bilhassa işin ihtiyaçları ile ilgili olarak işlevler özelinde özelleştirilmiş yaklaşımların benimsenmesi ve bu yaklaşımın çalışan bağlılığı ve verimliliği eksenlerinde kurgulanması ehemmiyet kazanıyor. Ayrıyeten uzaktan çalışma, bilhassa memleketler arası boyut kazandığında karmaşık vergisel ve yasal süreçleri beraberinde getirebiliyor ya da iş ve toplumsal güvenlik uygulamalarına ait kaygılara yol açabiliyor. Bu nedenle şirketlerin çalışma modellerini dönüştürürken ahenk ve risk mevzularını da göz önünde bulundurması kritik ehemmiyet taşıyor.”