Hasan KUŞ
DÜNYA gazetesi ve Daha Âlâ Yargı Derneği işbirliği ile düzenlenen “Ekonomi ve Hukuk Buluşmaları” toplantı serisinin altıncısı “Yenilik, Kalite ve Marka için A’dan Z’ye Türk Yargı Reformu” başlığıyla İstanbul’da yapıldı. Moda ve Hazır Giysi Federasyonu (MHGF) konut sahipliğinde, Beylikdüzü Organize Sanayi Bölgesi (BOSB) Rapsodi Çorap Fabrikası’nda düzenlenen aktifliğin moderatörlüğünü DÜNYA Gazetesi Üst Yöneticisi Hakan Güldağ gerçekleştirdi.
Hazır giysi ve dokuma bölümlerinde iş dünyasının problemleri ve beklentileri ile hukuk ve yargı konusunda yapılması gerekenlerin tartışıldığı aktifliğe; Moda ve Hazır Giysi Federasyonu (MHGF) Lideri Hüseyin Öztürk, Daha Âlâ Yargı Derneği Lideri Av. Mehmet Gün ve Daha Âlâ Yargı Genel Sekreteri Meral Tuğçe Özbilen konuşmacı olarak katıldı.
“TÜRKİYE’NİN, İLERİ REFAH DÜZEYİNE HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ YOLUYLA TAŞINACAĞINA İNANIYORUZ”
MERAL TUĞÇE ÖZBİLEN/DAHA ÂLÂ YARGI DERNEĞİ GENEL SEKRETERİ
Daha Âlâ Yargı Derneği Genel Sekreteri Meral Tuğçe Özbilen, derneği faaliyetlerini anlattığı açılış konuşmasında, siyaseten tarafsız bir fikir kuruluşu olduklarını kaydetti. Özbilen, “Türkiye’nin ileri refah düzeyine, hukukun üstünlüğü ve tarafsız yargı yoluyla taşınacağına inanan Daha Uygun Yargı Derneği, mesleğinde ileri gelen hukukçulardan, iş dünyası temsilcilerinden, fikir başkanlarından ve akademisyenlerden oluşan üyeleriyle Türkiye’yi ileri refah düzeyine yargıyı düzgünleştirme yoluyla ulaşılmasını sağlamak için çalışmalarını sürdürüyor” dedi.
HUKUK VE İTİMADIN ZAYIFLAMASI, İHRACAT ÜNİTE FİYATLARINA DAHİ YANSIYOR
HÜSEYİN ÖZTÜRK/MHGF LİDERİ
Temsil ettiği Moda ve Hazır Giysi Federasyonu’nun (MHGF), 10 binin üzerinde üye sanayicisi ile deri, deri konfeksiyonu, dokumacılık, hazır giysi ve modayı kapsayan bölgesel ve sektörel 33 derneğin çatı örgütü olduğunu anlatan Hüseyin Öztürk, bölümün, bilhassa COVID-19 periyodunda değerini bir defa daha gösterdiğini söyledi. Öztürk şöyle konuştu: “Birçok dal ekonomik probleme girerken biz pandemide hijyenle, maskeyle, medikalle, münasebetiyle da sıhhatle ilgili herkese siper olan bir kesim olduk. Ayrıyeten dokuma ve hazır giysi ihracat odaklı bir bölüm olarak da öne çıkıyor. Gelinlik ve ağabeye üzere katma pahalı bir alanımız var. Bu, Türkiye’deki bütün ihracat kilogram ünitelerinin çok üzerinde seyrediyor. Bugün abiyede 80-100 dolarlık, gelinlikte de 200-250 dolarlık kilogram ünite fiyatına ulaşılabiyor. Öbür taraftan istihdamda 3 değerli kesim var. Tarım, turizm ve hazır giysi. Bunun içinde iki tanesi part time’dır. Hazır giysi fulltime çalışan bir bölümdür. Avrupa’da alıcı kümesinde Afrika’ya gidin 1 hafta tatil yapın denilse kişi güvenlik konusunda bir gün tatil yapmaya gitmez. Tıpkı teklifi Türkiye için yapsanız, imkanı varsa 1 ay bile kalır. Ancak iş yatırım yapmaya, para vermeye geldiği vakit Avrupa bize 1 lirayı yüzde 9 ile veriyor. Afrika’ya ise yüzde 4,5 ile veriyor. Bunun bizi ne kadar olumsuz tarafta etkileyen bir faktör olduğunu görüyoruz. Türkiye’deki enflasyon endeksine baktığımızda son 2003-2019 yılları ortasında 16 yılda Türkiye’de fiyat artışı yüzde 799 iken, hazır giyside 317’de kalmış. Baktığımız vakit hazır giysinin 7 yıl evvelki ortalama kilogram ünite fiyatı bütün ihracatında 21 dolar, Avrupa ihracatında 23 Euro’lardayken bugün 14,5 dolarlara düşülüyor.
Hukuk ve inanç zayıfladıkça ithalat yapan ülkelerin Türkiye’ye bakış açıları değişiyor, bunun da gönderdiğimiz malların kilogram ünite fiyatına inanılmaz derecede yansıyan bir yanı oldu. Münasebetiyle pahalı düşünürlerin de söylediği üzere, bir ülkenin ayakta kalması 3 temel başlığa bağlıdır. Eğitim, üretim ve hukuk. Biz üretimde direniyoruz.”
15 yıl evvel kelamla borçlanırdık, bugün evrakla borçlanamıyoruz
Yatırımcının, inanç sorunu yüzünden yatırım yapmaktan uzaklaştığını kaydeden Öztürk, şöyle devam etti: “Bundan 15 yıl evvel biz kelamla önemli borçlanırdık. Bugün ise evrakla borçlanamıyoruz. Bunların hepsinin hukukla bir ilişkisi var. Biz manevi inancı, evraklı itimat haline daha getiremedik. Öteki taraftan biz hayatımızı modül parça yaşıyoruz, lakin bütün olarak bakıyoruz. İş hayatı, hukuk hayatı, eğitim hayatı başka üzere yaşansa da fotoğrafın büyüğüne baktığımızda huzur, memnunluk, barış, sevgi ve kalkınma o bütünün içerisindedir. Bunları birbirinden ayıramayız. Bu taraftan baktığımda hukuk bizi çok yaralamıştır diye düşünüyorum.”
REFAHI ARTIRMAK İÇİN DAHA GÜZEL YARGIYA VE ISLAHATA GEREKSİNİMİMİZ VAR
HAKAN GÜLDAĞ/DÜNYA GAZETESİ ÜST YÖNETİCİSİ
Oturumun moderatörlüğünü yapan DÜNYA Gazetesi Üst Yöneticisi Hakan Güldağ, Türkiye’nin lig atlayarak arzulanan düzeye çıkmasının fakat hukukun üstünlüğüyle olacağını söyledi. Güldağ şöyle konuştu: “Daha fazla refah için daha düzgün hukuka daha güzel yargıya ve ıslahata muhtaçlığımız var. Biz de bunun için yola çıktık. Bursa, İzmir, Denizli, Mersin üzere birçok vilayette toplantılarımızı yaptık. 22 Anadolu kentinde de bu toplantıları sürdüreceğiz. Şu anda Türkiye’nin CDS primi 700’lerde dolaşıyor. Türkiye’yi çok daha düşük risk primine sahip ülkelerle kıyasladığınız vakit onlardan geri kalır yanı yok. Canlılık olarak da ihracat olarak da onlardan düzgün durumdayız. Fakat bütün bu ihracatı ve ekonomik faaliyetleri daha da geliştirmek için çok tasarrufl arı olan bir ülke değiliz. Dışarıdan ucuza borçlanmamız gerekiyor. Lakin bu tabloda neyle karşı karşıya kalıyorsunuz. CDS priminiz 700. Hasebiyle size dolar ve Euro bazında yüzde 9’un altında borçlanma yapmıyorlar. Güney Afrika’nın iktisadı de şu anda düşünce çekiyor, ihracatı da bizim kadar değil. Fakat CDS puanları 300’ün altında olduğu için Türkiye 9’dan borçalanırken, Güney Afrika yüzde 4,5’ten borçlanabiliyor. İtimat problemi her alana nüfuz eden bir durum.”
TEHLİKENİN FARKINDA MIYIZ? DİĞERLERİNİN FABRİKASIYIZ
AV. MEHMET GÜN/DAHA ÂLÂ YARGI DERNEĞİ LİDERİ
“Aynı girdileri kullanarak üretilen bir malın kıymetini aynısından farklılaştıran şeyin hayal olduğunu” tabir eden Daha Uygun Yargı Derneği Genel Lideri Av. Ahmet Gün, “Hammadde, orta husus, güç, personellik, idare, tanıtım ve pazarlama faaliyetleri masrafları bir ülkeden başkasına pek az farklılık gösterir. Mikro ve makro düzeyde düzgün yahut berbat idare, bu kalemlerin maliyetlerini azaltabilir, satış bedelini yükseltebilir, bunlar da görece küçük farklar yaratılabilir. Lakin bu, rekabette öne geçebilmek ve yüksek katma kıymet ortaya çıkarmak için kâfi değildir. Rekabet gücü kazandıran ve yüksek katma bedel elde etmeyi sağlayan ögeler, yenilikçilik, tasarım ve markadır. Yani hayata geçirilmiş olan hayallerdir” formunda konuştu.
“Tehlikenin farkında mıyız?” diye soran Gün, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Fabrikalarımız ve üretim tesislerimiz öbürleri için üretim yapıyor, yani oburlarının fabrikasıyız. Depolarımız, antrepolarımız öbürleri için üretilmiş, oburlarının üretip bize sattığı malların deposu, yani diğerlerinin deposuyuz. Yediğimiz, içtiğimiz, giyinip kuşandığımız şeyler oburlarının tasarımı, diğerlerinin markası, yani oburlarının mallarını sattığı 85 milyonluk büyük bir pazarız. Moda ve hazır giysi dalında kendi hayalimizi neden kurmuyor, neden gerçekleştirmiyor, gözünü bize dikmiş olan ülkelerde kendi bayrağımızı gururla dalgalandırmıyoruz. Diğerlerinin hayal edip tasarladığı ve gerçekleştirdiği şeyleri taklit etmeyi bırakmalı, yeni ve özgün hayaller kurmalı, özgün ve farklı eserler tasarlamalı, üretmeli ve insanların hayallerine hitap etmeliyiz. Şimdi dikilmemiş bir elbiseyi astronomik fiyata satabilmeliyiz. İsteyen de istediği formda giyinebilmeli. Bütün bunların, hayal kuramamamızın kökeninde yargı sorunu var.” Türkiye’deki demokrasiyi “orta seviye” olarak tanımlayan Mehmet Gün, bu durumun yıllardır orta gelir düzeyini aşamamaya neden olduğunu belirterek şöyle dedi: “Ekonominin bir ileri bir geri gitmesinin, yıllar boyunca tırnakla kazınarak elde edilen muvaffakiyetlerin bir çırpıda yok olmasının nedeni, Türkiye’de hiçbir vakit özgür olamamış yargıdır. Yargının siyasete bağımlı ve kesin bir vesayet altında tutulması, kendi kendimize kurmuş olduğumuz bir kapandır. Türkiye bu kapanı kırmakta çok geç kalmış, bunun cezasını da yıllardan beri çekmekte ve büyük bedeller ödemektedir. Türkiye yargıyı A’dan Z’ye reforme etmek, kaliteli hizmet verir, şeffaf, hesap verir ve hukukun üstünlüğüne en yüksek derecede riayet eder, tam bağımsızlığını hak eder ve koruyabilir bir yapıya kavuşturmak ve hukukun üstünlüğü ile kusursuz adaleti tecelli ettirebilir hale getirmek zorundadır.
DAHA YETERLİ YARGI DERNEĞİ’NDEN 9 ISLAHAT ÖNERİSİ
- Yargıçlar Savcılar Kurulu’nu, toplumun tüm bölümlerini temsil eden, hiç bir kişi, küme yahut koalisyonun tesir edemeyeceği, tam bağımsız hale dönüştürmek. Kaliteli yargı hizmeti üretimine odaklanan düzenleyici bir kurum olarak Adalet Yüksek Kurumu oluşturmak ve bu kurumu tüm paydaşlarla daima olarak danışan ve tavsiyeler oluşturan Daimî Hukuk Şûrası ile güçlendirmek.
- Yargının yönetimiyle ilgili, Adalet Yüksek Kurumu kararları da dahil her türlü karar ve süreci faal yargısal kontrole açmak ve bu maksatla yargı bahislerinde uzmanlaşmış Adalet Yüksek Mahkemesi oluşturmak.
- Anayasa Mahkemesi’nin daire sayısını 3’e çıkarmak, üye sayısını 15’ten 30’a yükseltmek, seç imlerini kamuoyunun iştirakine açık, şeffaf ve yargı kontrole tabi tutarak kapasitesini artırmak ve siyaseten tarafsızlığını geliştirmek.
- Hukuk mesleklerinin her biri için, idareleri yalnızca meslek mensupları tarafından seçilen, tam bağımsız yargısal meslek kuruluşları oluşturmak ve bu kuruluşları anayasa ile garanti altına almak.
- Yargı vazifelerine kabul ve atamalarında tam liyakati sağlamak; yargı üst organlarına, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Danış tay üyeliklerine adaylık ve atamalarda kamuoyunu dahil ederek tam şeffaflığı, seçme ve atama kararlarını gerekçeli açık oya tabi tutup bütün evreleri yargı kontrolüne tabi kılarak tam hesapverirliği sağlamak.
- Ahi geleneğinin özüne uygun olarak yeknesak hukuk meslekleri kariyer planı oluşturmak ve insan kaynaklarını muhtaçlığa uygun olarak geliştirip liyakat asıllı olarak kıymetlendirmek.
- Yargı hizmet ünitelerini, mahkemeleri ve insan kaynaklarını 26 kalkınma bölgesi bazında optimum halde dağıtmak, uzmanlıkları merkezlerde ağırlaştırırken hizmeti halkın ayağına götürmek.
- Uyuşmazlıkları erken kademede tespit ederek yargının iş yükünü evvelce kestirmek, yargı kaynaklarını ileriye yönelik planlamak, çağdaş uyuşmazlık idare tarzları ve dava öncesi dürüst ifşa ve ibraz kurallarıyla sulh ve uzlaşmayı teşvik etmek, buna karşın yargıya intikal eden en karmaşık davaları en geç üç-dört ay içinde sonlandırmak.
- Herkese karşı hukukun üstünlüğü için kamu vazifelilerinin hatalarında idari amirlerinin ve kendi kuruluşlarının soruşturma müsaadesi vermesi kaidesini ilga etmek; dokunulmazlıkları hukuk yoluyla güçlendirmek, yasama dokunulmazlığına sahip olanların soruşturmasında Adalet Yüksek Mahkemesi’ni (AYK) münhasıran yetkili kılmak ve siyasi kararla dokunulmazlık kaldırılmasını ilga etmek; yargı ve kamu üst-düzey vazifelilerinin kabahatlerinin soruşturmasını münhasıran AYK’ye vermek.