Leyla İLHAN
Ekonomik şartlar bu yıl, hiç olmadığı kadar kiracılarla mesken sahiplerini karşı karşıya getirdi. Yüksek kiralar, konut sahipleri ile kiracılar ortasında yeni bir sorunu gün yüzüne çıkardı: Yer gösterme. Dairesini satışa çıkaran konut sahipleri ile konut gösterme konusunda direnç gösteren kiracılar ortasında ‘yer gösterme izni’ davaları başladı.
Dolarizasyon ve enflasyonist ortamın gerçek piyasayı bozduğunu belirten İstanbul Emlak Brokerleri Kulübü (İSTEB) Lideri Ulvi Özcan, “Bu durumun sonucu olarak en son karşılaştığımız yeni bir sorun da ‘yer gösterme müsaadesi davaları’ oldu. Kiracıyla kira artışı konusunda anlaşamayan mesken sahipleri meskenlerini satışa çıkarıp, bu parayla yeni konut alarak daha yüksek kiraya vermek istiyor. Örneğin 6 milyon TL ederi olan bir konut sahibi kiracısından 4 bin 500 TL kira alırken, emsal bir dairenin 9 bin TL’den kiraya verildiğini öğrenince kiracısından 8 bin TL kira bedeliyle kira istiyor. Kiracısıyla anlaşamıyorsa konutu satılığa çıkarıyor. Bu türlü bir durumda kiracı da konutu gösterme konusunda direnç sergiliyor ve yer gösterme müsaadeleriyle ilgili davalar açılıyor. Son günlerde bu cins durumlarla sık müsabakaya başladık” dedi.
“Ev sahibi için önemli mağduriyet oluşturuyor”
Konut Realty Gayrimenkul Danışmanlığı Brokerı Ahmet Bircan ise uzun süren dava süreçlerine dikkat çekerek, bu durumun konut sahipleri için önemli bir mağduriyet oluşturduğunu söyledi. “Haftanın muhakkak bir günü belirlenen saatte mesken gezdirmek konut sahibinin hakkı” diyen Bircan, yaşanan bu eza nedenyle alıcıların ya meskeni almaktan vazgeçtiğini yada fiyatı çok uygunsa görmeden alma yoluna gittiğini söyledi.
Kiracılı daire istenmiyor
Turyap Göktürk Emlak Ofisi Sahibi Ramazan Buber ise yaşanan bu süreçte ‘kiracılı daire’ sıkıntısına işaret etti. Birtakım kiracıların, yeni mesken sahibine, mevcut şartlarla dairede kalmaya devam edeceğini bildirdiğini anlatan Buber, “Bu nedenle birçok alıcı hem dairenin alış fiyatının yüksekliği hem de eski kiranın düşük kalmasından ötürü artık ya içinde kiracı olmayan yada tahliye taahhütnamesi verilen konutları almak istiyor. Zira başka türlü 6 ay bekleyecek. 6 aydan sonrada mahkemeye gidecek. Bu süreçlerle ilgilenmek istemiyorlar” diye konuştu.
Satılık meskendeki kiracı, meskeni göstermek zorunda mı?
Gayrimenkul Hukuku Derneği Lideri Avukat Ali Güvenç Kiraz ise hususun tüzel boyutunu anlattı. Kiracı ve mal sahibi bağlantısının Cumhuriyet tarihinin görmediği derecede bozulmuş durumda olduğunu belirten Kiraz, “Her gün diğer bir mevzu ve öteki bir kiracı mal sahibi sorunu ortaya çıkıyor. Son periyotta kiracılarını tahliye etmek isteyen ve daha yüksek bedelle kiracı bulmak isteyen konut sahipleri ya konutlarını kiraya ya da satılığa çıkarıyorlar. Tabi bu kiralık ve satılık ilanı ile birlikte çok değerli bir sorun kendisini gösteriyor; o da konutu kiralamak isteyen yeni kiracı yahut satın almak isteyen alıcı adayının meskeni gezmek görmek zorunda olması. İşte bu noktada kiracılar konutlarını bu formda kiracı ve alıcı adaylarına göstermek konusunda çekimser kalıyorlar” dedi.
“Süre evvelden kiracıya bildirmeli”
Kiracıların bu mevzuda kısmen haklı olduklarını bir kısımının da özel hayat alanlarının daima bir halde birileri tarafından görülmesini istemediğini belirten Kiraz, “Bu nedenle de eski Borçlar Kanunu’nda olmayan lakin yeni Borçlar Kanunu’na ek edilmiş bir husus var. 319.maddenin 2. ve 3.fıkrasına nazaran; kiracı, bakım, satış ya da sonraki kiralama için mecburî olduğu ölçüde, kiraya verenin ve onun belirlediği üçüncü kişinin kiralananı gezip görmesine müsaade vermekle yükümlüdür” diye konuştu.
Ali Güvenç Kiraz mahkemeye gitmeden evvel izlenecek yolu da anlatıyor. Kiralayan ve satan kişinin, konutun gezilip görüleceğini uygun bir müddet evvel kiracıya bildirmek ve bunların yapıldığı sırada kiracının faydalarını göz önünde tutmak zorunda olduğuna dikkat çeken Kiraz, “Kiracı makul bir müddet tarifi ile kısıtlı bir müddet kapsamında dairenin görülmesini müsaade vererek özel hayat alanının daima işgalini engelleyebilmekte. Fakat son devirde bozulan bağ sebebiyle kiracı bu durumu muhakkak kabul etmemekte mal sahibi de bu husus nedeniyle mahkemeye gitmek zorunda kalmakta” diye konuştu.
Davalar 1 ila 1.5 yıl sürebiliyor
Bu uyuşmazlıkla ilgili son devirde çokça dava açıldığını belirten Ali Güvenç Kiraz, “Ancak unsur de hakimin çok süratle bir karar verme süreci öngörülmediği için tekrar bu dava tahminen istinaf süreci de dahil olmak üzere 1-1,5 yıl sürebilmektedir. Halbuki ki bu aciliyeti olan bir durum” dedi.
Kiraz, “Bu noktada kiracı ve mal sahibi makul mühlet konusunda mutabakatlı örneğin cumartesi günleri saat 14-16 ortası üzere diyerek uzlaşmalı. Bu mevzuda uzlaşma olmaz ise mal sahibi mecburen Sulh Hukuk mahkemesine başvurarak yargıçtan bu süreyi talep etmeli” bilgisini verdi.
Kiracının bu süreci engelleyerek açılacak olan bir davada dava masraflarını ve karşı taraf avukatlık fiyatına maruz kalacağını vurgulayan Kiraz, “Çünkü mesken sahibinin bu davayı kazanması çok mümkündür. Bu noktada kiracının makul mühlet konusunda mal sahibi ile muahedesini önermekteyiz” diye konuştu.