Mehmet KARA
Küresel doğalgaz fiyatlarındaki artışlar tüketicilere de yansırken, Türkiye, konut doğalgazının en ucuza tüketildiği Avrupa ülkesi pozisyonunda.
Önce global talep artışının tetiklediği, akabinde Rusya’ya yönelik batı ambargosu ve sonrasında gelen Rusya’nın Avrupa’ya gaz akışını kısma uygulamaları sonucu artan talep, fiyatlar üzerinde tesirli oldu. Güç emtialarındaki fiyat artışları, kesin tüketicilere de yansıdı, yansıyor.
Gazda sübvansiyon yaygın
Enerji maliyetlerindeki artış, ekonomiler üzerinde enflasyonist tesire yol açıyor. Fakat pek çok ülke, fiyat artışlarının vatandaşlar üzerindeki tesirini azaltmak emeliyle birtakım kullanım alanlarında gaz fiyatlarında sübvansiyon uyuluyor.
Yani güç fiyatlarındaki artışın bir kısmı genel bütçeden ya da devletin öbür gelir kalemlerinden karşılanıyor. Türkiye de gaz fiyatlarını kesin tüketiciye, yani konut gazı kullananlara yansıtmamak için önemli sübvansiyon uygulayan ülkeler ortasında yer alıyor.
Ucuz gazın başşehri Ankara
Household Energy Price Index (HEPI) bilgilerine nazaran, metreküp başına Avrupa başşehirleri en ucuz gazı Türkiye kullanıyor. Ankara’da doğalgazın konutlardaki metreküp fiyatı 4,68 lira (0,2647 Euro) olurken en kıymetli doğalgazı ise Hollanda 53,63 lira (3,01 Euro) kullanıyor.
Zagrepli de ucuza tüketiyor
İngiltere yaşayan hane halkı doğal gazın metreküpüne 35 Lira (1,96 Euro) öderken Berlin’de yaşayanlar 32,6 lira (1,83 Euro) ödüyor. Zagrep’te yaşayanlar ise 9,89 lira (0,56 Euro) ile en düşük fiyatı ödeyenlerden. Komşu ülkelerden Yunanistan’ın başşehri Atina’da metreküp başına 32,51 lira (1,82 Euro), Bulgaristan’ın başşehrinde ise Sofya 25,9 lira (1,45 Euro) tahsil ediliyor.
Asgari fiyattaki payı
Doğalgaz fiyatları ile kişi başına düşen gelir ortasındaki ilgiye bakıldığında da Türkiye dikkat çeken paralardan biri pozisyonunda. Aylık 100 metreküp doğalgaz fiyatının minimum fiyat içindeki hissesinin en düşük olduğu ülke yüzde 9.31 ile Türkiye. Bulgaristan’da bu oran yüzde 39.51.
Ucuz Rus petrolü akaryakıtı ucuzlatmadı
Rusya’ya yönelik ambargonun da tesiriyle bilhassa sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) fiyatları süratle yükselirken, Rusya petrolünde durum tam aykırısı. Ambargo nedeniyle alıcı bulmakta zorlanan Rus petrolü, brent petrolün yüzde 25-30 altından fiyatlarla alıcı bulmaya başladı. Türkiye’nin petrol ithalatındaki hissesi yarıya yaklaşmasına karşın Rus petrolündeki ucuzlama, ülke içindeki akaryakıt fiyatlarına yansımış değil. Zira Türkiye’de motorin ve akaryakıt fiyatları, İtalya piyasasında oluşan fiyatlar ile kur hareketlerine bağlı bir formülle belirleniyor.
SAVAŞ, FİYATLARI GAZLADI
Doğalgaz ve öbür güç emtialarının fiyatları milletlerarası piyasalarda oluşuyor. COVID-19 salgını sonrası talepteki ani artış ve bu talebin gereğince karşılanamayışı güç fiyatlarında süratli bir yükselişe yol açtı. Bu artışı en fazla gaz rezervine sahip ülke pozisyonundaki Rusya ile Rus gazının transit geçiş ülkelerinden Ukrayna ortasındaki tansiyonun artması da tetikledi. Artan gaz fiyatları direkt son tüketiciye de yansımaya başladı. Pek çok ülke ise fiyatları tüketiciye daha az yansıtmak hedefiyle sübvansiyon uyguluyor.
RUSYA REZERV LİDERİ
Dünya genelinde elektrik üretimi ve ısınmada kullanılan kaynakların başında doğal gaz geliyor. Dünyanın bilinen en fazla doğalgaz rezervine sahip ülkesi ise Rusya. Global toplam doğalgaz rezervinin yaklaşık yüzde 24’ü Rusya’nın elinde. Rezerv büyüklüğünde İran ikinci, Katar ise üçüncü durumda.
ENERJİDE GAZIN HİSSESİ DÖRTTE BİR
Doğalgazın güç tüketimindeki hissesi 20. yüzyılın son çeyreğinde artmaya başladı. Kullanımı giderek artan doğalgaz günümüzde global güç sahnesinin en belirleyici ögelerinden biri durumunda. Bugün doğal gaz petrol ve kömürün akabinde yüzde 25 ile en çok kullanılan üçüncü güç.