ŞEBNEM TURHAN
Enflasyon Mayıs 2021’den bu yana kesintisiz 15 aydır yükselişini sürdürüyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) dün açıkladığı datalara nazaran ağustosta aylık enflasyon yüzde 1,46 ile yüzde 2 olan beklentilerin altında kalırken, yıllık enflasyon da yüzde 80,21’e yükseldi. Böylelikle son iki ayda yıllık enflasyon yalnızca 1.5 puan artış kaydetti. Merkez Bankası, bugün açıkladığı raporunda enflasyondaki artışa en bariz katkı temel mal ve hizmet kümelerinden geldiğini kaydetti.
Ekonomistler ise enflasyonun sürat kesmesinin besin ve güç fiyatlarında yaşanan düşüşten kaynaklandığı belirtiyor. Önümüzdeki aylarda enflasyonda yükselişin devam edeceği varsayım ediliyor.
Enerjinin katkısıyla frenlenmiş artış var
Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu:
Beklentilerin altında, meyve ve zerzevat fiyatlarının mevsimsel düşüşü ile petrol fiyatlarındaki gerileme sayısı düşük tutan temel faktörler görünüyor. Kira artışlarının mevcut kiracılar için olan yüzde 25 uygulanması konut kategorisindeki artışı düşük tutmaya devam ediyor. Güç ve işlenmemiş besin hariç çekirdek enflasyon yüzde 3 üzerinde ve güçlü artışını sürdürüyor. Eğitim ve sıhhat başta olmak üzere tüm hizmetlerde artış devam ediyor ve muhtemelen devam edecek. Döviz kuruna hassas bölümler artışını sürdürüyor. ÜFE’de de misal bir tablo var. Kısmen gücün katkısıyla frenlenmiş bir artış var. Son açıklanan elektrik ve doğalgaz artırımlarıyla eylül ayından itibaren aylık artışların aralık ayına kadar güçleneceğini ve yıllık artışların devam edeceğini düşünüyorum. Hem TÜFE’den hem de ÜFE’den direkt ve dolaylı tesirler fiyatlama davranışlarının değişmesi nedeniyle geçmiş yıllara nazaran daha yüksek olmaya aday görünüyor.
Önümüzdeki aylarda yüzde 90’ı aşmasını bekliyoruz
İş Yatırım Araştırma Yöneticisi Serhat Gürleyen:
Ağustos enflasyonu aylık yüzde 1,5 ile varsayımların epey altında geldi. Buna karşın düşük baz nedeniyle yıllık enflasyon yüzde 80,2 ile yeni bir yıl içi tepe yaparak 1998 Eylül ayından bu yana gördüğü en yüksek düzeyine ulaştı. Aylık manşet enflasyondaki sürat kesme besin ve güç fiyatlarındaki gerilemeden kaynaklanıyor. Aşağı taraflı sürprize karşın TÜFE datalarının ayrıntıları enflasyonun yüksek seyredeceği görüşümüz ile dengeli. Doğalgaz şoku, üretici fiyatlarından geçiş ve dış borç servisinin arttığı periyotta kur üzerinde göreceğimiz baskı ile önümüzdeki aylarda enflasyonun yüzde 90’ın üzerine yükselmesini bekliyoruz. Rusya ile Avrupa ortasındaki arbede güç fiyatları ve enflasyon üzerinde üst taraflı riskleri artırıyor. Uygulanmakta olan genişleyici para siyasetinden besbelli bir U dönüşü yapılmazsa, seçim sathına giren Türkiye’de enflasyonun tabiatıyla düşmesini sağlayacak baz tesiri dışında bir neden görmüyoruz. Sene sonunda yapılacak yüklü bir taban fiyat düzeltmesi 2023 yılı enflasyonuna yönelik üst istikametli riskleri artırır. Doğalgaz ve elektrik artırımları ardından yılsonu enflasyon varsayımımızı 2022 için yüzde 74, 2023 için yüzde 40 düzeyine yükseltiyoruz. Bu iddiada yılsonu dolar kurunu 20,00 TL varsayıyoruz.
Petrol tekrar yükselirse yılsonu yüzde 80’e çıkabilir
Gedik Yatırım Baş Ekonomisti Serkan Gönençler:
TCMB’nin son faiz indirimi ve TL ticari kredilere ait yeni düzenlemelerinin akabinde, 23 Ağustos’ta yayınladığımız rapor ile makro senaryomuzu güncellemiştik. Yeni makro senaryomuza nazaran, önümüzdeki periyotta kamu bankaları öncülüğünde yeni bir kredi genişlemesi öngörüyoruz. Gerçek faizlerin derin negatif bölgede bulunduğu ve cari açığın da süratle yükselme eğiliminde olduğu bir devirde, bu türlü bir genişlemenin bir noktada TL üzerinde paha kaybı baskısını arttırabileceğini düşünüyoruz. Bu durumda da, geçen aya nazaran daha yüksek bir enflasyon patikası öngörüyoruz. Sene sonu için 20,50’lik $/TL varsayımımıza dayanarak, TÜFE enflasyonunun kasım itibariyle yüzde 90’ı aşmasını ve yılı da yüzde 77,0 civarında tamamlamasını bekliyoruz. Bu kestirimi yaparken, Brent petrolün varil fiyatını 2022 sonu için 95 dolar olarak varsaydığımızı belirtelim. Brent petrol fiyatının tekrar örneğin 115-120 dolar civarlarına yükselmesi halinde TÜFE enflasyonu sene sonunda yüzde 80’in üzerinde de kalabilir.
Enflasyon yüksek kalmaya devam edecek
Coface Ekonomisti Seltem İyigün:
Mevsimsellik, besin ve akaryakıt fiyatlarındaki gelişmeler enflasyonun aylık bazda düşük gelmesini sağladığını görüyoruz. Fakat hizmetler dalında fiyat katılığı hala devam ediyor. Ayrıyeten fiyatı kur gelişmelerine hassas olan güçlü mal fiyatlarındaki gelişmeler de enflasyona üst taraflı katkıda bulunduğunu görüyoruz. Enflasyon kasım ayında yüzde 90’a yakın düzeylerde tepe yapabilir. Önümüzdeki aylarda mevsimsellik tesiri, tarım girdi maliyetlerinde hala yüksek seyreden artışlar, hizmet fiyatlarındaki atalet ve negatif gerçek faizlerin enflasyon beklentilerini bozması nedenleriyle enflasyonun yüksek kalmaya devam etmesini bekliyoruz. Sene ortalaması beklentimiz olan yüzde 75’i koruyoruz. Gelecek sene olumlu tesir baz tesirinden kaynaklanacaktır. Ayrıyeten bugün Üfe’de aylık bazda gördüğümüz güç ve ana metal kesimindeki aylık fiyat düşüşleri de üretim maliyetlerini olumlu etkileyebilir. Avrupa’daki talep şartlarını bu manada takip edeceğiz.