Şebnem TURHAN
Dolar TL geçen yılın son günlerinde gördüğü 18 3 lira tepesinin akabinde devreye Esat Travesti alınan kur muhafazalı mevduat ve döviz yaratacak ihracat gelirinin yüzde 25 inin Merkez Bankası na satılması üzere uygulamalarla 15 liranın altında seyrini sürdürmüştü Lakin ne olduysa evvelki gün 4 5 Kızılay Travesti aydır kırılamayan 15 lira direnci kırıldı ve dolar TL süratle yükselmeye başladı
Merkez Bankası ve Bankacılık Düzenleme Denetleme Kurumu BDDK sermaye denetimini andıran kurumsal döviz süreçlerinin piyasanın likit olduğu 10 izmir Travesti 00 16 00 saatleri ortasına çekmesini isterken bankaların döviz satış fiyatları da bankalararası piyasanın 20 30 kuruş üstüne çıktı
Dün traderlerın verdiği bilgiye nazaran kamu bankaları ve Merkez Bankası satış Alsancak Travesti tarafında piyasada yer alırken alım istikametinde ise hükmî ve yabancı talebi öne çıktı Dolar TL bir haftada yüzde 4 yükselirken Türkiye’nin 5 yıllık CDS’leri dün 700 puan düzeyini aştı Pekala Bornova Travesti 4 5 ay sonra neden artık dolar yükseliyor
Negatif gerçek faiz ve yabancı yatırımcı
Türkiye Eylül 2021 den itibaren para siyasetinde gevşemeye gitti ve siyaset faizi yüzde 14 düzeyine çekildi Buna karşı enflasyon görünümü ve beklentilerinde bozulma hızlandı ve nisan itibariyle yıllık enflasyon yüzde 69 97 düzeyine kadar yükseldi Gelecek aylarda yüzde 80 i aşması öngörülüyor 30 puana varan negatif gerçek faiz zati Türkiye de epeyce sonlu sayıda kalmış yabancı yatırımcının ilgisini neredeyse kesti Ve artan döviz muhtaçlığına karşın bu kanaldan giriş yok denecek kadar azaldı
Merkez Bankası rezervleri
Merkez Bankası nın da swap hariç net milletlerarası rezervleri 17 01 milyar dolar düzeyine geldi ve resmi açıklama olmasa da piyasa uzmanları Merkez Bankası nın ve kamu bankalarının sık sık döviz piyasasında satış istikametinde faal olduğunu belirtiyor Rezervlerdeki bu düzeyler de yükselişin bir nedeni ortasında bulunuyor
KKM den döviz dönüşü azaldı
Bunun yanı sıra birinci etapta süratli bir gelişme gösteren KKM hesaplarında dövizden dönüşler epey yavaşladı KKM ye giriş ticari müşterilerde dövizden dönüş yaşanıyordu Vergi muafiyeti uzatılmış olsa da global yüksek enflasyonun doğurduğu muhtaçlık ticari işletmelerin de KKM ye ilgisini düşürüyor İhracat gelirinin de 18 Nisan dan itibaren yüzde 40 ı Merkez Bankası na satılmak zorunda Ayrıyeten hizmet ihracatı da bu kapsama alındı Bu kanaldan döviz girişi olsa da yabancı yatırımcıların yokluğu problemlerin tahlilini zorlaştırıyor Son olarak ise konut kredisinde avantaj sağlanarak döviz geliri yaratılmaya çalışıldı
Döviz muhtaçlığı artış gösterdi
Hem kamunun hem de şirketlerin global manada süratle artan başta güç fiyatlarından kaynaklı olmak üzere döviz gereksinimi büyüdü Yükselen maliyetler bozulan cari istikrar bunun yanı sıra şirketler için katlanan hammadde fiyatları dövize olan talebinin artmasına neden oluyor
Kısıtlamalar talebi öne çekiyor
İktisat idaresinin döviz süreçlerine yönelik getirdiği uygulamalar ise hem vatandaşın hem de şirketlerin döviz talebinin öne çekilmesi sonucunu da doğuruyor Uzmanlar kısıtlamaların beklentiyi bozarak daha sıkı adımların atılabileceği tasasıyla talebi artırdığını belirtiyor
İş Yatırım Araştırma Yöneticisi Serhat Gürleyen doların tüm dünyada arttığına dikkat çekerek Türkiye yabanî finansal baskılama ve bozuk dış istikrarıyla şoklara açık durumda Açıklanan tedbirler kalıcı bir tahlil getirmez diye konuştu
Temel siyaset yanlış
İktisat Müellifi Uğur Gürses şunları söyledi Havuzun tabanı delik olunca kovayla su taşı bardakla dök olmaz Temel siyaset yanlış Gerçek faiz 30 puan negatifken ne yapsan boş Döviz de satsan sonu yok yasak da desen sonu yok Sonuçta su akar mecrasını bulur Bundan sonra da devam eder yükseliş Kısıtlayıcı kurallar koydukça da bu süreç yasak elma haline gelir ve bu döviz bitiyor mu bitti mi bundan sonra hangi adım gelir derdiyle gelir vatandaş da şirketler de yani döviz ödemesi olanlar ithalat yapanlardan daha fazla talep olur Pekala neden artık En kıymetli etken Fed Geçen yıl ekim kasım ayında Fed in bizi etkilemeyeceği ve 2023 ten evvel faiz artırmayacağı yorumları yapılıyordu Fed 25 50 hatta 75 gündemde faiz artırıyor Dış dünyada tahvillerin faizleri yükseliyor pay senetlerinde düşüş var Piyasa şuna ikna olmuş durumda Fed gümbür gümbür faiz artıracak Bizde bunu göremeyen iktisat idaresi gerçek faizi negatife getirdi Kısıtlamayla da dövizle olan mal ve hizmet talep görür dövize talep olur bugünden almaya başlar KKM ile durduramazsın
Dolar daha da güçlenmeye aday
Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof Dr Erhan Aslanoğlu hareketlenmenin temelde dışarı kaynaklı ve Türkiye ye yansımaları olduğunu düşündüğünü belirtti Aslanoğlu şöyle konuştu ABD tahvil faizlerindeki sert yükseliş bütün piyasaları çok huzursuz ediyor Geçmişte daima enflasyonun üzerinde kalan tahvil faizlerinin benzeri bir harekete geçmesi çok tehlikeli olur Baz senaryo değil lakin bu türlü bir mümkünlük var Beklenen enflasyonun bile üzerine gitmeye kalksa bitmemiş bir hareket var görünüyor İskonto oranı bilinemeyince borsalar fiyatlama yapamıyor ve aşağı gidiyor Bir mühlet sonra tüm varlıklara daha çok yansıyabilir Özetle global risk iştahı bayağı düştü dolar güçleniyor daha da artmaya aday İnançlı limana yönelme eğilimi bizden para çıkışına yol açıyor görünüyor Kur riski almak istemeyen gerçek kesim talebi de buna eklenmiş görünüyor Kurdaki hareketin temel nedeninin bunlar olduğunu düşünüyorum Dengeleme açısından kura müdahale de azalmış olabilir Kısa vadede hareket devam edebilir ancak şu etapta çok güçlü olacağını zannetmiyorum ABD tahvil faizleri dengelenene kadar gerilim devam edebilir
Bankalara yeni uygulama geliyor
Bankalara getirilen uygulamalar dikkat cazibeli Geçen haftalarda döviz süreçlerinin taşınabilir ve internet kanallarından yapılması istenirken dün de Merkez Bankası ve BDDK bankalardan döviz süreçlerini piyasanın likit olduğu saat 10 00 16 00 saatleri ortasında gerçekleştirilmesini istedi Bu uygulama aile likiditenin düşük olduğu saatlerde TL’deki oynaklığın azaltılması amaçlanıyor Fakat birebir vakitte bu durum kamunun da TL de daha fazla bir kıymet kaybı beklediğinin habercisi olarak yorumlanıyor