‘Kazananın laneti’ teoremine işaret eden ikili, küçük kişisel yatırımcılara ‘dikkatli olunması’nı tavsiye etti. Enflasyonun görünümünü ve üst istikametli riskleri de konuşan Ağaoğlu ile Güldağ, global piyasaların seyrine ait değerlendirmelerde bulundu.
Güldağ: Gündemde, iç politikayı karıştıran emekli amirallerin bildirisini bir kenara bırakırsak, iktisat cephesinde enfl asyon vardı. TÜFE yüzde 16’yı, ÜFE yüzde 31’i aştı. Vatandaşın enflasyon algısı çok daha farklı. ‘Sizin enfl asyonunuz kaç’ diye bir araştırma yapsak, yüzde 25’ten aşağıya çıkmaz. Eser fiyatları üzerinde büyük bir maliyet baskısı olduğu çok açık. Bu da beklentileri bozuyor. TÜFE beklentisi yılsonu için yüzde 15’e çıktı…
Ağaoğlu: Sanayi kapasite kullanımı ve elektrik kullanımı yüksek seyrediyor. Bu durum bir talep yaşandığını gösteriyor. Üreticinin tüm maliyeti tüketiciye yansıttığını çok görmedik geçmişte. Bir kısmını sineye çekmek zorunda kalıyorlar, bir kısmı kar marjından yiyor. Ancak bu maliyetlerin tüketiciye yansıyacağını vakit içinde göreceğiz diye düşünüyorum. Kurun artmasıyla birlikte mevduatını dövizde saklayan yahut borsadaki son zamanlardaki yükseliş sayesinde serveti artmış üzere hisseden yahut artan bireylerin de bir ölçü tüketime yöneldiğini görüyoruz, o yüzden de talep üstte.
Güldağ: Bu faize karşın talepte artış yaşanıyorsa, bunun biraz baskılanması gerekecek o zaman…
Ağaoğlu: Cari enfl asyon ve üst taraflı riskler, Merkez Bankası’nın süratli faiz indirimlerini zorlaştırıcı ögeler. Enfl asyonist baskıların artırmasını engellemek için Merkez Bankası’nın 1-2 değil, tahminen 3-4 ay faizi yüksek tutmaya devam etmesi gerekecek üzere.
Güldağ: Bence de faiz indirimi yapacağımız yerlere kolay gelemeyeceğiz. Umarım o denli olmaz lakin hem kurların geldiği düzey, hem de yabancıların uzak kalması da kıymetli etkenler. Yabancının borsa tarafında uzak kaldıklarını görüyoruz. Şayet biz bu süreçte bir nevi kendi kendimize bir çukur kazıp da ayağımızı da onun içine sokup tekrar bir yuvarlanmayı denemeyeceksek apansızın faiz indirimlerini hiç düşünmememiz gerekir. Döviz girişi bakımından kısır bir süreç yaşıyoruz. Borsa tarafında da emsal bir durum var. Biz de bu hafta gazetede ‘Yabancıyı ucuz kalan endeks de iştahlandırmıyor’ diye bir manşet attık. Dolar bazında baktığın vakit Borsa İstanbul oldukça ucuz. Öte yandan ‘Peki cazip mi’ sorusu akla geliyor. Sen ne düşünüyorsun?
Ağaoğlu: Mart 2020’de 1.25 cent düzeylerine kadar gelmiştik. Merkez Bankası Lideri’nin misyondan alınması haberi geldiğinde 1.58 cent seviyesindeydik, artık de 1.72 seviyelerindeyiz. Borsa tarafında ucuzuz lakin ‘ucuzun da ucuzu var’ diye bir tabir var. Evet, yabancıların hissesi çok azaldı. Bir müddet sonra kendi içinde ben sana-sen bana formunda bir süreç durumu ortaya çıkabilir. Yabancıların olmadığı, yerlinin yerliyle süreç yaptığı bir ortam görebiliriz. Ben bunu biraz Tahran yahut Pakistan borsasına benzetiyorum. Artık lokal insanların birbirlerine eşeği sarıya boyayıp sattığı, sonra eşeği kırmızıya boyayıp ötekine sattığı, fiyatının ve süreç hacminin arttığı lakin kıymetinin çok da fazla artmadığı ortama benzetiyorum. Bu türlü bir riskimiz var. Onun için yabancıların da ilgisini çekebilecek yapıları tekrardan inşa etmemiz lazım. Gayretin da yalnızca finansal piyasalarla ya da oradaki otoriteler aracılığıyla sağlanamayacağını düşünüyorum.
Güldağ: Bahsettiğin üzere yerli pay senedi yatırımcısı dikkat çekiyor. Bilhassa son periyotta hızlanan halka arzlar ve bu arzlara gelen önemli bir talep de kelam konusu…
Ağaoğlu: Evet, önemli sayıda halka arz etmeyi bekleyen şirket de var sırada. Bunların çabucak hemen hepsinde birinci halka arz yapıldığında çok önemli yüksek talep geliyor. Geçenlerde bir pay açılıştan itibaren 20-21 tavanla tarihi bir rekor kırdı.
Güldağ: Nasıl okumak gerekiyor bu tabloyu?
Ağaoğlu: Burada bir gariplik var, o malın temel hissedarı kendi malını bu kadar mı ucuza satmaya razı oldu? Onların aracı kurumu bu kadar mı kusurlu fiyatlama yaptı da borsa hakikat fiyatlama yapıyor dediğinde bu kadar tavanı açıklamak epey güç. Ferdi yatırımcıların ilgi gösterdiği bu ve gibisi kağıtlarda ihale teoremi içinde bir tarif var, o tarifin gerçekleşme ihtimali artmış üzere görünüyor. Bu da İngilizce’de ‘kazananın laneti’ olarak tabir ediliyor. ‘Kazananın laneti’ dediğimiz şey Hazine bonolarında yaşandı. Türkiye’de işlerin yoluna gideceğini düşündüğümüz bir sırada, bilhassa yabancı yatırımcılar yüklü olarak Hazine ihalelerine ortalamadan alırım teklifi attılar. ROT dediğimiz teklifl erin ölçüsü çok yüksek oldu. Çok küçük bir sayısı kabul ederek bütün büyük teklifl erin tamamını, sanıyorum 10 yıllık bir bonoydu, 20 bileşik üzere bir düzeyin karşılığında 200 baz puan civarında almaya razı oldular. Sonra ikinci piyasada her şeyi verdiği için Hazine, faizler biraz daha yükselince o ihalede ortalamadan alanlar ziyan ettiler.
Güldağ: ‘Kazananın laneti’ yerli yatırımcı için hoş bir hatırlatma oldu…
Ağaoğlu: Bu durumu borsada da bir gün yaşayabiliriz, aşikâr olmaz. Tahminen kişisel yatırımcıların hırslarına aklıselim galip gelir de bu alışkanlıklarından vazgeçerler. Zira şu anki alışkanlık da şöyle, ben nasılsa alamayacağım istediğim kadar deyip almak istediği sayının çok ancak çok üzerinde teklif veriyorlar. Tahminen yüzde 1’i tahminen yüzde 5’i üzere bir kısmını alabiliyorlar, çok küçük bir sayı için çok büyük bir parayı riske ediyorlar, bir gün gelip bir halka arzı yapacak kurum bütün talebi karşılayacak bir prosedürle bir halka arz yaparsa kimileri ederinin çok üzerinde bir fiyatla o pay senedini almak zorunda kalabilir. ‘Kazananın laneti’ de tam burası, yani aldıktan sonra bir daha o fiyatı görmeyebilir bile. Yatırımcıların bu riski ciddiye almalarının artık vakti geldi. Zira daima kazanamazsınız. Alırsınız tavan olur satamazsınız, kıyamazsınız taban olmaya başladığında da bu sefer alıcı bulamazsınız satamazsınız. Kişisel yatırımcılar için bilhassa bunu söylüyorum. Borsa tarafında her seferinde kazandığını, kazanmaya devam edeceğini düşünenler için bu risk artmış durumda. Biz burada hatırlatmayı farz olarak gördük.
Güldağ: ‘Borsada ya da halka arzlarda ihale kimin üzerine kalacak?’ sorusu kesinlikle aklımızın bir tarafında kalsın.
Ağaoğlu: Bir gün birine kalacak, o net. Fakat kime ne vakit ve ne kadar kalacak bilemiyoruz.
Güldağ: İnşallah çok küçük yatırımcının üstünde kalmaz ancak genelde o işlerde de o denli olduğunu yaşıyoruz. Sen söyleyince SPK Lideri’nin da ihtarları aklıma geldi; “Hisseni güzel teşhis, fiyatına da ona nazaran bak” diye… Borsada 10 milyon dolarlık bir yatırım o denli bir yerden açılıyor ki, güya 200 milyon dolarlık bir yatırım varmış üzere. Bazen, bu şirket en yeni teknolojilere yatırım yapmış, bunun önü açık, tahminen yatırımın küçük lakin çok ciro yapacaksın üzere düşünüyorsun lakin bir yandan da o yatırımı birçok yer yapabilir ve yarın öbür gün bunun rekabette fazla bir imkanı kalmayabilir. Güya o alana yatırım yapma imtiyazı bir şirketteymiş üzere de düşünmemek lazım. Etrafl ıca düşünülmesi gereken bir yerdeyiz, senin bu uyarını herkesin dikkate almasında yarar var diye düşünüyorum.
ABD faizlerinde yaşanan panik yatışmış görünüyor
Güldağ: Fiyatlama davranışlarına global gelişmeler özelinde de bakalım. Yurtdışındaki gelişmelerin tesiri önümüzdeki süreçte hangi istikamette olur sence?
Ağaoğlu: Global gelişmelerin Türkiye’deki fiyatlamalara tesiri iç dinamiklerin tesirine oranla düşük. Mesela ABD’deki 10 yıllık tahvil getirileri 1.77’leri gördükten sonra şu anda 1.63-64’lerde yani orada bir gerileme var. Buna bağlı olarak altın-gümüş fiyatlarında ve Euro/ Dolar paritesinde bir düzeltme periyodu geldi. Parite 1.1880’lerde, altın 1.737’lerde. Üste hakikat bir toparlanma var. Bundaki en kıymetli sebep ABD 10 yıllık tahvil getirilerindeki piyasaların risk olarak gördüğü alanda bir gevşeme olması, oradaki paniğin yatışmış olması. Tıpkı biçimde dolar endeksi 93’lerden 92’ler düzeyine gelmiş durumda. Bu türlü bir durumda dolar endeksinin gevşemesi doların memleketler arası kıymetinin azalması manasına geliyor. İçerde yaşanan gelişmeler nedeniyle, dışardaki müspet bu tablo bize daha az yansıyor.
Altın 1780’lere çıkmadığı sürece majör bir ralli olmaz
Ağaoğlu: Petrol fiyatları 64-65 dolarları geçmekte zorlandı. OPEC tarafında kademeli bir artıştan kelam ediliyor, ay sonunda bakanlar toplantısı var orada netleşecek. Ancak benim gördüğüm kadarıyla petrolü 35-40 dolarlarda yakın vakitte görmeyeceğiz. Bir ölçü gerileme olmasını bekliyorum. 61.10’ların altına inmesiyle lakin 58-57.5’lerden bahsedebiliriz. Biz ülke olarak bütçemizi 55 doların üzerinde bir yerlere alıştırmalı yahut ona nazaran plan yapmalıyız. Altında ise düzeltme dönemindeydik. Lakin artık o düzeltmenin de yavaş yavaş toparlanma kademesindeyiz. Altında 1.755 düzeylerinin aşılmasının sıkıntı olduğunu düşünüyorum. Hala daha 1.615-1.640 dolarlara kadar gerileyen bir altını bu yıl içinde görebiliriz. 1.780’lere çıkmadığı sürece de majör bir ralli beklemiyorum.
“Koronavirüs dalgası büyük hasar vermezse turizmde talihimiz var”
Güldağ: Döneme büyük umutlarla hazırlanan turizm kesiminin morali, olay sayılarındaki tırmanış ve kısa çalışma ödeneğinin son bulmasıyla bozuldu. Öngörüler tutmadı, senaryo bir ayda bilakis döndü. Ne dersin yeniden kayıp bir dönem yaşar mıyız?
Ağaoğlu: Turizmde peşinatı yatırılmamış rezervasyonlar var. Daha evvelden çeşit şirketi belirli bir avans vererek bir rezervasyon yapıyordu. Bu oranın oteller için ayrılması demekti. Artık bu rezervasyonlar var ancak açılırsa geleceğiz biz size para vermeyelim diyorlar. Yani aslında çok da rezervasyon varmış üzere görünmüyor. Nisan-mayıs ayı biraz keyifsiz geçecek üzere görünüyor ancak tahminen de Ramazan Bayramı’ndan sonra inşallah turizm tarafında olumlu gelişmeler olur. Şu andaki koronavirüs dalgaları şayet çok büyük hasarlar vermezse, talihimiz var üzere.