Barış ERKAYA
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu nun BDDK bilhassa kredilere yönelik aldığı tedbirler ve Esbet akabinde da gerçek bölümün döviz konumları ile TL krediler ortasında koyduğu kurallar bankacılık bölümünde yapılan tüm muhasebenin değişmesine neden olmuş durumda Bir yanda yüksek enflasyon ortamı nedeniyle şişen kârlar başka Enobahis yanda Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu sonları ve yeni kredi kullandırma şartları derken bankacılık kesimine ait yapılan tüm gerçek karlılık varsayımları de değişmiş durumda Elbette bu da banka paylarına yönelik Elexbet değerlemeleri de etkileyecek
Haziran ayında iktisat idaresi TL’deki bedel kaybının hızlanmasına karşılık olarak bankalara yönelik yeni önlemler aldı Bu önlemlerin elbette birden fazla gayesi var Örneğin TL deki çok kıymet Egobet kaybına karşılık şirketlerin döviz fazlalıklarını TL’ye çevirmek emelli getirilen önlemler kredi risklerindeki büyümeyi azaltmak Hazine için daha düşük borçlanma imkânları yaratmak ve artan CDS oranları sonrasında bankaların döviz likiditesi sıkıntısına cratosroyalbet yönelik birtakım tedbirler getirmek bunlar ortasında sayılabilir
Ardı gerisine alınan önlemler
Haziranda alınan tedbirleri şöyle bir hatırlayalım
En sondan başlamak gerekirse Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu şirketlerin TL kredilere erişimini döviz varlıklarının seviyesine bağlı hale getirdi Bu birinci bakışta dövize yönelik talebi geriye çevirip yeni döviz talebinin önüne geçmek gayesi taşıyor İkinci olarak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nın TCMB rezerv siyasetinde bankaların sabit faizli uzun vadeli TL bono alma zaruriliği getirmesi Hazine’nin düşük oranlarda borçlanmasına imkan sağlıyor öte yandan bankaların bugüne kadar ellerinde tuttuğu bonoların vade yapısı nedeniyle ortaya çıkan uyumsuzluk sonrası negatif getirileri genişletiyor
Ticari krediler için mecburî karşılık iki katına çıkarılarak kısa vadeli işletme sermayesi kredilerinin oranları yüzde 40’a çekildi
Bağımsız üzere görünen tedbirler birbiriyle bağlı
İlk basamakta güya hepsi birbirinden bağımsız üzere görünen bu düzenlemeler daha geniş açıdan bakıldığında birbiriyle epey temaslı kimi sonuçlar doğuruyor Örneğin Kur Muhafazalı Mevduat uygulamasının bir vergi avantajı paketiyle sunulması sonrasında aslında birçok şirket önemli oranda bir döviz varlığını 2022 nin birinci çeyreğinde kur muhafazalı mevduata plase etmişti Bu kur muhafazalı mevduatların birçoğunda vade dönüşü temmuz ve ağustos aylarına denk geliyor Pekala buradan çözülecek olan paralar ne olacak Daha evvel dövizden TL ye dönüp kur korumalıya geçen paranın motivasyonunun döviz getirisinden yararlanmak olduğu düşünüldüğünde dövize geri dönmesi beklenebilir
Fakat Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu nun düzenlemesi sonrası bu dövize dönüş operasyonu bilhassa TL kredi yenileme mecburiliği bulunan şirketler için büyük bir risk haline geldi Bu durumda iki olasılıktan bahsediliyor Ya tekrar Kur Muhafazalı Mevduat a devam etmek ya da çözülen parayı Eurobond lara plase etmek Kur Muhafazalı Mevduat a plasmanda kurun düzeyi değerli Örneğin 16 75 TL üzere bir dolar kurunun yüzde 17 ortalama düzeylerdeki bir aylık TL getirisinden daha yüksek yarar sağlayabilmesi için 18 17 TL den daha yüksek bir düzeye çıkması daha da ötesi pek yavaşlamış görünmeyen enflasyona karşı ezilmemesi için ise bundan çok çok daha üstte bir düzeyde olması gerekiyor Bunu cazip görmeyecek olan şirketlerin direkt döviz riski alıp Eurobond getirilerine odaklanması pek de düşük bir mümkünlük değil Yani kelamın özü şu ki Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu nun son aldığı karar aslında Kur Muhafazalı Mevduat ların vade dönüşüne kadar birçok farklı değişkeni de etkiliyor Bilhassa yabancı yatırım bankalarının raporlarında önümüzdeki periyotta bankaların TL kredi kullandırımlarında önemli bir yavaşlamaya ortaya çıkabileceğine inanılıyor Aslında alandan gelen haberler bankaların çok net bir halde yeni kredi kullandırımlarında pause düğmesine bastığı tarafında
Negatif gerçek getiri baskısı
Bir öteki düzenlemeye nazaran bankaların döviz yükümlülükler için ihraç anında vadesi beş yıldan fazla olan TL cinsinden sabit faizli tahvilleri tutma mecburiliği geldi Bankaların elinde bulundurduğu sabit faizli TL tahvil portföylerinin birçoklarının yeni mecburî karşılıkları karşılamaya kâfi olmayacağı belirtiliyor Yani bankalar tahvil portföylerini yine düzenleyecek yüzde 36 negatif getirili enstrümanlara hem de beş yıllık vadelerde kilitlenecek Bu da elbette yapılan yeni uzun vadeli tahvil ihraçlarında talep patlaması yarattı
HSBC varsayımlarına nazaran bu tahvil alımları için gereken likidite bankacılık sistemindeki kaynak maliyetlerini 3 puan kadar artırmış olabilir Bu bankaların yeni durumlarda zati hafif bir kayıp yazacakları manasına geliyor Gerçek olarak getiri önemli ölçüde negatif olduğu için fonlama maliyetlerinin riskinin üst istikametli olduğu düşünülürse bankaların bu konumlarından ziyanlarının büyüyebileceği öne sürülüyor
Sendikasyonların geri dönüşü
Bankaların CDS oranlarındaki artışın akabinde vadesi gelen borçlarını büsbütün çevirmemeyi tercih edeceği ise bir başka beklenti Bankacılık kesiminin toplam 40 milyar ABD Doları meblağında dış kredisi var ve bunun 7 milyar ABD Doları fiyatındaki kısmı çok önemli maliyetlere sahip İşte bu kısmın yenilenmesindense geri ödenmesi olası görülüyor Muhtaçlık kredilerinde vade üst sonunu ve kredi kartları için taban aylık ödemenin yükseltilmesi de bankalar açısından daha az iş hacim ve daha az faiz geliri olarak düşünülebilir Sonuç olarak Türk bankaları memleketler arası emsallerine nazaran tarihinin en düşük PD DD ve F K çarpanlarıyla süreç görüyor Ama çok yüksek enflasyon ve risk primi sonrası banka paylarının bu potansiyelini ortaya çıkarabilecek şartlar hudutlu görülüyor Bankacılık dalının kârlılığına yönelik analist beklentileri aslında yükselmiş durumda Ancak bu yükselmenin bilhassa enflasyonist ortamdan kaynaklı olması ve sermaye maliyetlerinde yaşanan artış nedeniyle realize olması konusunda beklentiler ekseriyetle düşük tutulmuş Bu da tekrar yerli ve yabancı aracı kurum tahlillerine nazaran muhtemel bir borsa rallisinde bankacılık paylarının lokomotif vazifesi görmesinin önündeki en büyük mahzur olabilir
Kamu bankası paylarına seyrelme sorunu
Kamu bankaları aslında sermaye enjeksiyonları sonrasında nispeten zayıfl amış görünen bünyelerini mali tabloları açısından güçlendirmiş görünse de yapılan enjeksiyon borsadaki paylar açısından birtakım farklı sonuçlar doğurdu Vakıfb ank ve Halkbank üzerinden bakılırsa bankacılık paylarında rüçhan hakkı olmadan yapılan enjeksiyon piyasada daha fazla pay senedinin sirkülasyona girmesine neden oldu Bu da pay senedi değerlemeleri açısından bir seyrelme sorunu yarattı Bu nedenle yapılan son tahlillerde bankacılık paylarında azınlık hissedarlar açısından bir değerleme zayıflığı ortaya çıkmı görünüyor Olağanda kamu bankaları kıymetli ölçüde düşük fiyat çarpanlarıyla süreç görüyor Ama bu pay senedi seyrelmesi bu çarpanlarla ilgili gelecek beklentilerini düşük tutuyor