Barış ERKAYA
Borsa İstanbul’da aylık TL bazlı grafiğe bakıldığında ağustos ayı tarihteki en uzun yükseliş mumlarından birini işaret ediyor. Bu yükseliş evvel sanayi ve hizmet şirketleriyle başlarken ayın sonuna yanlışsız ve hala de bankacılık paylarıyla sürüyor. BİST-100 endeksi her gün yeni bir tarihi tepe ve kapanış rekoru yeniliyor. Lakin birinci cümlede dikkat çektiğimiz ‘TL bazlı’ ibaresi çok çok kıymetli. Zira bu rekorların hiçbiri dolar bazlı seyirde hiçbir şey söz etmiyor. Dolar bazında hala 2005 yahut 2009 düzeylerinde borsa. Yeniden de TL bazlı göz alıcı ralli seçici alımların daha akla yatkın olabileceği yorumlarını beraberinde getiriyor.
Bu nedenle payların fiyatlarını sektörel ortalamalara nazaran kıymetlendirme imkanı veren fiyat/ yarar (F/K), piyasa değeri/ defter bedeli (pd/dd), firma değeri/ faiz amortisman vergi öncesi kâr (fd/favök), piyasa değeri/ temel faaliyet karı (pd/efk ), piyasa değeri/satış (pd/ns) üzere rasyolarda BİST-100 paylarının durumunu inceledik. Evvel tahlili nasıl yaptığımızla başlayalım. Tüm şirketlerin her bir değerleme rasyosunda kendi dalının ortalamasına nazaran durumunu inceledik. Bu formda şirketlerin değerleme rasyolarında dal ortalamalarının ne kadar altında kaldığını bulduk. 5 farklı değerleme rasyosunda ortalamalara uzaklıklarının (ortalama ulaşmak için fiyatında yaşanabilecek artış potansiyelinin) ortalamasını alarak o kesimin fiyatı en ucuz kalmış görünen paylarını ortaya koyduk. Ancak bu şirketlerin birçoğunda spekülasyon ögesi da bulunabileceği için bu riski biraz daha minimuma indirebilmek için o bölümde bulunan değerleme rasyoları en düşük kalmış BİST-100 payını seçtik. Şayet bir kesimde sapmalar çok yüksekse yahut değerleme rasyosu çok düşük kalmış olan paylar ortasında bir BİST-100 payı bulunmuyorsa dalı büsbütün kıymetlendirme dışında bıraktık.
Peki çıkan sonuç ne oldu?
İLK ÇEYREK DATALARINA NAZARAN DURUM
Bu tahlili birinci defa 2022/03 yani birinci çeyrek bilançoları üzerinden yaptığımızda çıkan pay senetleriyle yarıyıl bilançoları üzerinden yaptığımız tahlilde öne çıkan payların birbiriyle örtüşme oranı yüzde 63. Yani 2022 birinci çeyrekte dalına nazaran değerlemesi düşük kalmış payların birçok, pay fiyatlarındaki artışa karşın hala ucuz kalmış görünüyor. Bunun iki açıklaması olabilir. Birincisi fiyatlar yükselmesine karşın finansal performans daha süratli yükseldiği için değerlemeler finansal performansa nazaran ucuz kalmış olabilir. İkincisi dalda bulunan başka payların değerlemeleri fiyat artışları yahut daha düşük finansal performansla süratle yükseldiği için bu payların birçok yükselişe hala öbürleri kadar ayak uyduramamış.
Örneklerden yola çıkalım. Aracı kurumlar ortasında İş Menkul Bedeller, haziran ayındaki analizimizde birinci çeyrek datalarına nazaran 5.24 f/k, 2.33 pd/ dd oranına nazaran süreç görüyordu. İkinci çeyrek bilgileriyle ve cuma günü kapanış fiyatlarıyla yaptığımız tahlilde ise İş Menkul Değerler’in 5.54 f/k, 2.64 pd/ dd oranı var. Bölüm ortalamalarının epeyce altında kalmış. Ve değerleme rasyolarında yaşanan borsa rallisine karşın ortalama yüzde 5-13 ortasında bir artış yaşanmış.
Yine başka örneklerde İndeks Bilgisayar’ın değerleme rasyolarında f/k oranı 4.47’den 3.81’e düşmüş, pd/dd rasyosu 2.03’ten 2.10’a çıkmış. Anadolu Efes’in f/k’sı 26.14’ten 14.66’ya düşerken pd/dd’si 0.88’den 0.96’ya yükselmiş. Kardemir D’de f/k 3.78’den 2.83’e, pd/dd 1.56’dan 1.23’ gerilemiş.
KÂRLILIK BAZLI RASYOLAR UCUZLADI
Örnekler giderek çoğaltılabilir. Ancak genel olarak çıkan sonuç şu. 2022 birinci çeyrek bilgilerinden bu yana pay fiyatları süratle yükselse de karlılık bazlı değerleme rasyolarında pay senetleri daha da ucuzlamış. Özsermaye bazlı değerleme kalemlerinde ise fiyatlar ya birebir düzeylerde kalmış ya da çok az artmış. Bunda da enflasyonist ortam ve ucuz kredi nedeniyle faaliyetlerin finansmanında daha fazla dış kaynağa gidilmesi, bu nedenle de özsermayelerin bilançolar içerisinde zayıflamaya başlaması, karlılığı ise tekrar yüksek enflasyonla astronomik artmış olmasının tesiri büyük.
İlk çeyrekten bu yana değerleme rasyonları en düşük kalan şirketler listesinde kesimini temsil eden paylardan kimilerinde değişiklikler var. Kesim alt kırılımlarına bakıldığında 2022 birinci çeyrekte bankacılık bölümünde İş Bankası C, yerini Akbank’a bırakmış durumda. Çimento kesiminde Çimsa’nın yerini Bursa Çimento, güç bölümünde ODAŞ’ın yerini EnerjiSA, gübre ve zirai eserler dalında Gübre Fabrikaları’nın yerini Bagfaş, holdinglerde Doğan Holding’in yerini Sabancı Holding almış durumda.
İLK ÇEYREKTE DE UCUZ KALAN HİSSELER
Hem birinci çeyrekte hem de ikinci çeyrekte kesiminde en düşük değerleme rasyosuna sahip BİST-100 payı olma unvanını koruyan şirketler ise aracı kurumlarda İş Menkul Bedeller, bilişim ve yazılım kesiminde İndeks Bilgisayar, güçlü tüketimde Vestel Elektronik, gayrimenkul yatırım iştiraklerinde Emlak Konut GYO, içecek bölümünde Anadolu Efes, ilaç ve sıhhat hizmetlerinde Selçuk Ecza Deposu, irtibat ve savunma dalında Aselsan, metal ana sanayii bölümünde Kardemir D, otomotiv yan sanayiinde Kordsa, perakende ticarette Teknosa, ulaştırma hizmetlerinde ise THY.
Değerleme rasyoları ana tablomuzun son sütununa uzun vadeli temettü yatırımcılarına gösterge olabilmesi için bir de temettü verisi ekledik. Hem değerleme rasyoları düşük hem de temettü ödeme alışkanlığı yüksek şirketlerin temettü yatırımcıları açısından kıymetli olduğu ortada.
Tablo nasıl okunmalı?
Burada yer alan pay senetlerinin bölümün en ucuz payları olduğu algısına kapılmamak gerekiyor. Listenin temel gayesi dal ortalamalarına nazaran en düşük rasyoya sahip olan BIST-100 şirketlerinin durumunu ortaya koyabilmek. Ancak bu bile o pay senedinin ucuz olduğu manasına gelmeyebilir. Zira dalın genel olarak ucuz olmaması üzere bir durum da ortaya çıkabilir. Burada mantıklı olan herkesin listedeki duruma bakıp her bir şirketle ilgili özel durumu, bugüne kadarki pay performansını ve rasyolarının düşük kalmasının altında bir sebep olup olmadığını kendi usulleriyle tahlil etmesi.
Bunlara da dikkat!
Tabloda yer alan dataların bir pay senedinin ucuz kaldığı istikametinde tek başına bir kriter olmayacağını akılda tutmakta yarar var. Zira pay senedinin ucuz kalmasına neden olan öbür bir çok etken de olabilir. Ancak bilhassa birtakım payların çok süratli yükseldiği kimilerinin ise çok geride kaldığı bugünlerde en azından bir gösterme olması açısından değerli. Bu dataları okurken öteki yandan şunlara da dikkat etmekte yarar bulunuyor:
- Sektörel olarak beklentileri büyük mü yoksa sektörel istikrarları büsbütün değiştirecek bu periyotta beklentiler aksiye dönebilir mi?
- Temettü yatırımcısı iseniz şirket son 5 yılın kaçında temettü ödemiş
- Şirket paylarında ağır spekülasyon dönüyor mu? Takas dataları bu açıdan önemli
- Hissenin değerleme rasyoları klâsik olarak daima düşük mü? Şayet öyleyse bu bilgiler kısa vadeli değil uzun vadeli beklentiler için lakin bir şey söz edebilir.