Hilal SARI
NE OLDU?
ABD Lideri Joe Biden, 20 Ocak 2021’de misyona başladığı Beyaz Saray’daki birinci 100 gününde vaatlerinin birçoğunu gerçekleştirerek bilhassa de pandemiyle uğraş konusunda geçer not aldı. Birinci 100 günde 100 milyon doz aşı yapılacağını vadeden Biden, 21 Nisan itibariyle 200 milyon doz aşı yapılmasını sağladı ve ABD’de 16 yaş ve üzeri herkes şu anda aşı olabiliyor. Yemin etmeinden iki ay geçmeden 1,9 trilyon dolarlık teşvik paketi geçiren Biden, evvel 2 trilyon dolarlık istihdam ve altyapı paketi, sonrasında da 1,8 trilyon dolarlık yeni bir toplumsal dayanak (eğitim ve çocuk bakım) paketi ile ABD iktisadını kısa değil uzun vadeli hesaplarla yönetmek istediğinin büyük bir simgesi olarak görülüyor. Lakin Biden’ın masasında bilhassa de Çin’le süren ekonomik savaş ve ABD’nin tedarik zincirlerinin güvenliği üzere çözülmeyi bekleyen birtakım kıymetli bahisler da var…
NE DEDİ?
ABD’nin 78 yaşındaki 46. Lideri Joe Biden, iktisatta pandeminin açtığı yaraları sarma kelamı vermişti. Bu hususta büyük ölçüde kelamının gerisinde durdu ve kelam verdiği üzere 1,9 trilyon dolarlık takviye paketini hayata geçirdi. Senato’da bu pakete tek bir Cumhuriyetçinin bile onay vermediğini de hatırlatmakta yarar var.
İstihdam yaratacak altyapı paketi, kurumlar vergisini artırma önerisi, güçlü birey ve şirketlerden daha fazla vergi alarak finanse etmeyi planladığı toplumsal programlar da Biden’ın kendinden evvelki liderlerin birçoğuna nazaran “imkansız” görülen şeylerdi.
Pandemiyle uğraşta de Biden birinci 100 günde 100 milyon doz aşı maksadını ikiye katlayarak 200 milyon doz aşıya erişim sağlayarak geçer not aldı. COVID-19’u başından beri hafife almakla suçlanan selefi Donald Trump 2020 yılı içinde 20 milyon doz aşı gayesi koymuş, bu maksadı gerçekleştirememişti. Biden ise 200 milyona 100 gün bile dolmadan 21 Nisan’da ulaştı. Mayıs sonu itibariyle ABD’deki tüm yetişkinlere yetecek aşı amacı de mümkün görünüyor. Biden aşılamanın hızlanması için neler yaptı? Aşılama yapılan kurum sayısını artırma maksadıyla, federal perakende eczane programı başlattı ve kamu sıhhati merkezlerinde ve aşı merkezlerinde aşılama oldu. Dişçilerin, ebelerin, paramediklerin ve göz tabiplerinin dahi aşılama yapacak yetkililer listesine katılması sağlandı. Yaşlıların aşı merkezlerine götürülebilmesi için lokal kuruluşlarla işbirlikleri gerçekleştirildi.
Ekonomik takviye paketleriyle 1.400 dolarlık tek seferlik desttekler verdi. Federal saatlik minimum fiyatı 15 dolara yükseltti. Besin programlarını genişletmek için başkanlık yetkisini kullandı. Kirasını ödeyemeyenlerin tahliyesine yasa getirdi, öğrencilerin eğitim kredilerini ve faiz ödemelerini askıya aldı.
Birinci yüz gününde geçmiş üç liderden daha fazla kararname imzalayan Biden daha birinci haftadan Trump’ın göçmen siyasetlerini aksine çevirmeye başladı, Meksika duvarına fonları kesti, DSÖ’ye ve Paris Muahedesine da geri döndü.
NE OLACAK?
Fakat Biden’ın karnesinde en âlâ alanlar pandemiyle gayret ve birinci çeyrekte %6,4’lük büyüme getiren siyasetleri olsa da, şimdi çözülmesi gereken birçok bahis da masasında bekliyor. Irkçılığa karşı “polis kontrol kurulu” kurulması kararından vazgeçen Biden, şimdi kutuplaşmış ABD’de bir birlik sağlayamadı. Global rakibi olarak gördüğü Çin’le ilgili birçok konu da tansiyonlu bir ip üzerinde ilerliyor. Jeopolitik olarak da Hint Pasifik bölgesine yüzünü dönen Biden, Afganistan’dan çekiliyor, Çin’e hala Büyükelçi atamadı ve 400 milyar dolarlık Çin eserine uygulanması beklenen gümrük vergilerine ait de kesin bir karar vermedi. Kritik tedarik zincirlerinin incelenmesi için 100 günlük bir gözden geçirme süreci başlatan yeni lider, bilhassa ilaç, çip, elektrikli araç bataryası ve az cevherler alanında ABD’nin daha bağımsız olmasını hedefliyor. Trump’ın Çin ordusunun denetim ettiği Çinli şirketlere ABD yatırımlarını yasaklama teklifine dair de şimdi Biden bir açıklama yapmadı.