Mehmet KARA
Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Elektrik Üretim AŞ tarafından düzenlenen, Termik Santrallerin Geleceği Çalıştayı’nda yaptığı konuşmada, “Şu ortalar gücün geleceğine dair birtakım kuşkuların olduğu bir gerçek.” dedi.
COVID-19 salgınıyla birlikte global iktisatların yavaşlama, toparlanma ve çok ısınma devirlerini çok süratli geçirdiğine işaret eden Dönmez, “Bir sorun çözülmeden üzerine eklenen yeni sıkıntılar piyasaların adeta bir şok dalgası geçirmesine neden oldu. Bugün global ekonomiler üzerinde güç fiyatlarından kaynaklı enflasyonist bir baskı hissediliyor.” tabirlerini kullandı.
İklimden evvel güç güvenliği
Yaşanan gelişmelerin yeşil iktisada yönelik çalışmaları da etkilediğini belirten Dönmez, şunları söyledi: “Arz-talep ve fiyatlama kaynaklı problemler ülkelerin yeşil iktisat maksatlarını de sekteye uğrattı. Bugün ulusal güç güvenliği, global iklim değişikliği uğraşının önüne geçti. Memleketler arası Güç Ajansı’nın son raporuna nazaran 2021 yılında global emisyonlar bir evvelki yıla nazaran yüzde 6.3 arttı. Bu oran pandemi sonrası tespit edilen en yüksek emisyon düzeyi.”
“Fosil yakıtlara talep arttı”
2021 yılında meteorolojik dengesizlikler ve güç piyasalarındaki sert dalgalanmaların fosil yakıtlara yönelik talebi arttırdığını da hatırlatan Bakan Dönmez, şöyle devam etti: “Rusya-Ukrayna ortasındaki savaş güç piyasalarının ateşini daha da yükseltti. Bu devirde kömür emisyonları en yüksek düzeye ulaştı. ABD’de kömürden elektrik üretimi bir evvelki yıla nazaran yüzde 19, Avrupa Birliği’nde yüzde 12 artış gösterdi.”
Elektrik üretiminde kömür kullanımı artmasına karşın, yenilenebilir güç kaynakları ve nükleer gücün hissesinin hala kömürden daha yüksek olduğunu da belirten Dönmez, “Bu durum bize şunu gösteriyor ki son periyotta sendelese de yeşil güce yapılan yatırımlar artarak devam edecek. Bu devirdeki artışların süreksiz olmasını sağlayacak tek öge da bu.” diye konuştu.
Mevcut santrallerde emisyonu kısmak
Güç Bakanı Fatih Dönmez, Türkiye’nin yenilenebilir güç, güç verimliliği ve nükleer güç üzere yatırımların yanı sıra, mevcut santrallerin daha az emisyonla üretim yapması için gereken pak güç yatırımlarını da aralıksız sürdürdüğünü vurgularken, “Yerli ve yenilenebilir güç şurası gücümüzü yüzde 65 düzeyine getirdik. Son yıllarda devreye aldığımız santrallerin neredeyse tamamı yenilenebilir güç santrallerinden oluşuyor.” tabirlerini kullandı.
Güç bağımsızlığı için yerli kaynak
Güç bağımsızlığı için yerli kaynakların kritik değere sahip olduğunun altını çizen Dönmez, şunları kaydetti: “Yerli kaynaklarla üretim yapan santrallerimiz bizim adeta güvenlik sigortamız. Jeopolitik tansiyonların daima arttığı, ekonomik çalkantıların sürdüğü bir ortamda kendi öz kaynaklarımızı daha fazla kullanmak zorundayız. Ne üretimini ne iletimini ne de fiyatlandırmasını denetim edemediğimiz kaynaklarla güç güvenliğimizin yazgısını diğerlerinin eline bırakamayız. Bu nedenle dış kaynakları denetim edebileceğimiz orana getirmeye çalışıyoruz. Öngörülemeyen durumlarda sistemin devamlılığına ziyan vermeyecek bir düzeye getirmeye çalışıyoruz.”
Kömür santralleri sistem için kıymetli
Termik santrallere güç arz güvenliği perspektifinden baktıklarını söz eden Dönmez, “Bu tıp baz yük santraller sistemin sağlıklı işlemesi ismine kıymetli. Lakin doğal gaz santrallerinin ithal kaynakla üretim yapması, kömür santrallerinin de yüksek emisyon pahaları bu alanda ek adımlar atmamızı zarurî kılıyor. Yerli kömür santrallerine filtre takılmasını öngören kanunun kabul edilmesinin çabucak akabinde 13 termik santralimizin üniteleri ve bacaları mevzuatta belirlenen kurallara uygun hale getirildi.” dedi.
Kömür Gazlaştırma Tesisi yolda
Güç Bakanı Fatih Dönmez, Çayırhan’da yürütülen Kömür Gazlaştırma ve Hidrojen Üretimi Ar-Ge projesini “temiz kömür teknolojilerinin geliştirilmesi ismine hoş bir örnek” olarak kıymetlendirdi.
Dönmez, şunları söyledi: “Orta Doğu Teknik Üniversitesi ile iş birliği yaparak 10 MW Termal Isı Girdili Kömür Gazlaştırma Tesisi İmali için proje çalışmalarına başladık. Tesis, 4 farklı prosesten oluşacak. Projeyi yürüten hocamız memleketler arası her türlü gelişmeyi takip edip EÜAŞ teknik çalışanımızla birlikte çalışmalara süratle devam ediyor.”
Ulusal jeneratörün seri üretimi başlıyor
Elektrik Üretim AŞ’nin (EÜAŞ) yerli ve ulusal güç teknolojiler geliştirmek için Ar-Ge faaliyetleri yürüttüğünü kaydeden Güç Bakanı, “Türkiye’nin birinci yerli ve ulusal jeneratöründe seri üretime geçiyoruz. Türbin ve denetim sistemlerinin yerlileştirilmesinde de değerli bir ara kat ettik. Türbin tasarımlarımızı bitirdik. Yakında birinci yerli türbin üretimine geçeceğiz. Birinci yerli türbinimizi ve seri üretimden çıkaracağımız birinci yerli jeneratörümüzü Sakarya Irmağı üzerindeki Hasan Polatkan Hidroelektrik Santralimizde kullanacağız.” diye konuştu.
Santral otomasyonu da yerlileşti
Santrallerde kullanılmak hedefiyle geliştirilen yerli Elektrik Otomasyon Sistemi EOS’un sekiz santralde kullanılmaya başlandığını belirten Bakan Dönmez, “12 santralimize de inşallah yıl sonuna kadar yerli otomasyon sistemlerini yerleştirmiş olacağız. Hasan Polatkan HES’e kuracağımız yerli otomasyon sistemi, yerli jeneratör ve yerli türbinle artık HES’lerde yalnızca kaynağın değil teknolojinin de bize ilişkin olduğu yeni bir periyodu başlatacağız.” bilgisini paylaştı.
“Maden de bizim etraf de”
Paris İklim Mutabakatını kabul eden Türkiye’nin 2053 net zero gayesini ilan ettiğini hatırlatan Bakan Fatih Dönmez, “Yeşil Kalkınma Planı kapsamında belirlenen bütün amaçlara ulaşmak için hem özel kesim hem de kamu eliyle yatırımlarımızı sürdürüyoruz. Güç ve doğal kaynaklar politikalarımızı güç, iktisat ve ekoloji istikrarı gözeterek planlıyoruz. dedi. “Ne değerine olursa olsun üretelim” anlayışında olmadıklarını, tabiatın istikrarını koruyarak, tabiatın döngüsünü bozmadan, sorumlu bir üretim anlayışına sahip olduklarını kaydeden Bakan Dönmez “Madenler de bizim, etraf de. Yerin altındaki cevherler de bizim, yerin üstündeki hoşluklar de. Bunları ne birbirlerine rakip ne de birbirinden başka görüyoruz.” sözlerini kullandı.
Kömürü alınan saha tarıma açılıyor
Türkiye’deki maden alanlarının işletme sonrası ziraî üretime kazandırıldığını kaydeden Fatih Dönmez, “Zeytin, üzüm, kayısı, badem, ceviz ya da aromatik bitkiler üzere gelir getiren eserlerle rehabilite edilen alanları tekrar üretime açıyoruz. Bütün çabamız yerli kaynaklarımızı milletimizin hizmetine sunmak. Bütün uğraşımız Bağımsız güç, güçlü Türkiye.” dedi.
Doruktan tırnağa yerli ve ulusal güç
Kaynağından teknolojisine kadar her kademesinde yerli ve ulusal bir güç kesimi inşa ettiklerini anlatan Dönmez, şöyle dedi: “Enerji teknolojilerinde diğerlerinin ürettiğini alan, kullanan değil; kendi üreten, geliştiren ve ihraç eden bir Türkiye var ediyoruz. Küçük adımlarla başladığımız bu süreçte bugün artık koşar adımlarla ilerliyoruz. Bundan sonrası için tek bir şey var, durmak yok, yola devam.”