ANKARA (DÜNYA) Altılı Masa’da önderler tarafından kurulmasına karar verilen “Kurumsal Islahatlar Komisyonu” kamu maliyesindeki gerçek durumun ve geleceğe yönelik yükümlülüklerin tespiti, Ekonomik ve Toplumsal Kurula fonksiyonellik kazandırılması, Merkez Bankası bağımsızlığının teminat altına alınması ve uzun vadeli strateji ve planlamadan sorumlu bir kurumsal yapının oluşturulması hususlarında yaptığı çalışmayı kamuoyuna açıkladı.
CHP İktisat Siyasetleri ve Patron Örgütlerinden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Faik Öztrak, DEVA Partisi İktisat ve Finans Siyasetleri Lideri İbrahim Çanakcı, Demokrat Parti Ekonomik İşler Lideri Bülent Şahinalp, Gelecek Partisi Siyaset İzleme Şurası Lideri Feridun Alım, UYGUN Parti Ankara Milletvekili Durmuş Yılmaz ve Saadet Partisi Ekonomik İşler Lideri Sabri Tekir’den oluşan Kurumsal Islahatlar Komisyonu’nun yaptığı çalışmada özetle şöyle:
Durum ve Hasar Tespit Komitesi kurulacak
Kamu maliyesindeki tahribatın tam olarak bilinmemesi ve istatistiklerle oynanması iktisatta önemli bir belirsizliğe neden olmaktadır. Bu ise iktisatta ağır bir inanç buhranına yol açmaktadır. Gerçekten, ülkenin risk primi (CDS) 800 baz puanı aşmıştır. Bu, dünyada bizim de içinde olduğumuz ligde en yüksek risk primidir. Altılı Masa olarak, mevcut Hükümetin iktisatta neden olduğu yıkımın, bugün görünenden çok daha ağır olduğunu biliyoruz.
Bu çerçevede iktidara gelir gelmez, birinci işimiz Cumhurbaşkanına bağlı, seçkin, liyakatli ve tecrübeli kontrol işçisi ve uzmanlardan, bir Durum ve Hasar Tespit Komitesi oluşturmak olacaktır. Komite kurumlardan bilgi ve bilgi temini noktasında tam yetkiyle donatılacaktır.
Ekonomik ve Toplumsal Kurul fonksiyonellik kazanacak
Ekonomik ve Toplumsal Kurul (ESK) , ülke sıkıntılarının diyalog ve uzlaşma yoluyla ele alınarak tüm bölümlerin ortak menfaatlerinin sağlanması, iş birliğinin kurumsallaştırılarak karar alma düzeneğine dahil edilmesi maksadıyla kurulmuştur. Kurulun her üç ayda bir Liderin (2018 yılına kadar Başbakan, daha sonra Cumhurbaşkanı) daveti ile toplanacağı düzenlenmiş olsa da ESK 2009 yılına kadar geçen 14 yılda yalnızca 19 defa toplanmış, 2009 yılından sonra ise hiç toplanmamıştır. İktidara gelir gelmez Ekonomik ve Toplumsal Kurulu çabucak toplayacağız.
Kanundaki hedefine paralel olarak ESK’nın klâsik olarak öne çıkan çalışma hayatında ahenk ve iş birliğinin tesisine ait maksadının ötesinde, Birleşmiş Milletlerin açıklamış olduğu Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ekseninde ekonomik ve toplumsal bölümler ortasında uzlaşma ve katılımcılığı artıran bir yapıya dönüşümü sağlanacaktır.
Konsey Bileşenleri ve Çalışma Yapısı
• Aktif toplumsal diyaloğun sağlanması gayesiyle ve uzlaştırıcı bir yaklaşımla ESK’da vazife alan kısımlar hükümete yakınlıklarına ve politik telaşlara nazaran değil temsil güçlerine nazaran seçilecek, üyeler ortasında temsilde adalet sağlanacaktır.
• Kurul Lideri; geçiş devrinde Cumhurbaşkanı, Parlamenter sisteme geçildiğinde ise Başbakan olacak, Liderlerin katılamadıkları toplantılara tayin ettikleri yardımcıları başkanlık edecektir.
• Kurulun;
– Birisi Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Türkiye Patron Sendikaları Konfederasyonu tarafından,
– Birisi Türkiye Emekçi Sendikaları Konfederasyonu, Hak Personel Sendikaları Konfederasyonu ile Devrimci Emekçi Sendikaları Konfederasyonu tarafından,
– Birisi Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu ile Türkiye Ziraat Odaları
Birliği tarafından,
olmak üzere üç lider yardımcısı olacaktır.
· Lider yardımcıları bir yıl mühletle ve dönüşümlü olarak misyon yapacaklardır.
· Kurul;
– İlgili Bakanlar, Müsteşarlar, Liderler,
– Personel, Patron ve Memur Sendikaları Konfederasyonlarının Liderleri,
– Kamu yahut sivil nitelikteki mesleği temsile yetkili yahut bu özelliğe haiz Oda, Borsa, Meclis, Birlik ve Derneklerin Liderleri,
– Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu Lideri,
– Öğretim Üyeleri,
– Bayan, Gençlik ve Dezavantajlı Kümelerin temsilcileri,
– Cumhurbaşkanı/Başbakan tarafından belirlenecek öbür kamu vazifelileri ile STK liderlerinden oluşacaktır.
· Kurul, biri bütçe süreci başlamadan evvel olmak üzere altı ayda bir toplanacaktır.
· Kurulun sekretarya hizmetleri süreksiz olarak Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından yürütülecek, bilahare bu misyon Strateji ve Planlama Teşkilatına devredilecektir. Teşkilat bünyesinde bahisle ilgili özel bir ünite oluşturulacaktır.
· Kurul bünyesinde çalışma hayatı, sanayi ve teknoloji, tarım, etraf, toplumsal ömür, dezavantajlı kümeler, bayan ve gençlik üzere çeşitli bahislerde çalışma kümeleri oluşturularak, hususla ilgili tüm kamu ve sivil tarafların iştiraki temin edilecek, Kurula görüş ve tekliflerini sunmaları sağlanacaktır. Ayrıyeten bu çalışmalardan bütçe, yıllık program ve planlara girdi sağlayacak halde yararlanılacaktır.
· ESK’nın vazife alanıyla ilgili hususlarda tüm iştirakçilerin görüş ve teklifleri sekretarya tarafından raporlanarak varsa alınmış en son kararları da içerecek biçimde tüm iştirakçi üniteler ile TBMM Plan ve Bütçe Komitesine iletilecektir.
Strateji ve Planlama Teşkilatı kurulacak
Dünya iktisadı belirsizliklerin, risk ve fırsatların ağır olduğu bir periyoda girmiştir. Ülkemizde bu periyodun gerekleriyle uyumlu stratejileri oluşturacak kurumsal bir yapıya şiddetle muhtaçlık duyulmaktadır. Başlangıçta Cumhurbaşkanına, Güçlendirilmiş Parlamenter Sisteme geçildiğinde ise Başbakan’a direkt bağlı Strateji ve Planlama Teşkilatı’nı acilen kuracağız. Bu teşkilat, global gelişmelerle bütünleşik olarak, tüm bölümleri kapsayacak bütüncül bir yaklaşımla, sürdürülebilir kalkınma amaçları ekseninde; ulusal, bölgesel ve sektörel bazda strateji, ıslahat, plan ve programları hazırlayacaktır.
Teşkilat, çalışmalarında akademi, STK ve özel kesitle yakın iş birliği içinde olacak, bunların birikim ve tecrübesinden daha fazla yararlanmak hedefiyle süreksiz ve daimi ihtisas kurulları kuracaktır.
Görevleri:
· Makroekonomik, sektörel ve bölgesel bağlamda ekonomik ve toplumsal maksatları belirleme ve uygulamada Hükümete danışmanlık yapmak,
· Uzun vadeli strateji, plan ve programları hazırlamak, izlemek ve sonuçlarını pahalandırmak,
· Karar alma süreçlerinde tutarlılığı sağlayacak bir model altyapısını oluşturmak suretiyle karar alıcılar için sürdürülebilir maksatları içeren seçenekleri geliştirmek,
· Orta ve uzun vadeli perspektifle kamu, özel kesim, sivil toplum kuruluşları ve akademi ile yakın iş birliği ve uyum içinde kurumsal ve yapısal dönüşümü sağlayacak ıslahat tekliflerini geliştirmek,
· Kamu kurumlarının stratejik planlarının metot ve asıllarını belirleyerek plan ve programlarda belirlenen maksatlara uygunluğunu denetim edecek merkezi ahenkleştirme işlevini yerine getirmek.
Kurumsal Yapı
Kurumun organları ve yapısı tüm paydaşlarla daimi ve yaşayan bir bağlantıyı tesis edecek formda tasarlanacaktır.
Strateji ve Planlama Teşkilatı aşağıdaki organlardan oluşacaktır:
· Merkez Teşkilatı
· Yüksek Planlama ve Uyum Şurası (YPK)
· Ekonomik ve Toplumsal Kurul Sekretaryası
· Dış Temsilcilikler (AB, OECD, DTÖ vb.)
· Özel İhtisas Komisyonları
Amacımız gereksiz bürokrasinden uzak duracak ve sorunlara stratejik seviyede yaklaşan dinamik bir teşkilat kurmaktır.
Bu anlayışla Kurumun Merkez Teşkilatı dinamik gelişmelere süratle adapte olacak bir formda esnek bir çerçevede oluşturulacaktır.
Kurumsal İşleyiş
Strateji ve Planlama Teşkilatı faaliyetlerini; katılımcılığı temel alarak, ortak akıl ve istişareyle, problemlerin kök sebeplerine odaklanarak, paydaşlarla tesirli iş birliği içinde, lokal, ulusal ve memleketler arası gelişme ve dinamikleri yakından takip ederek yürütecektir.
Bu kapsamda;
· Planda belirlenen stratejik kesimlerde dinamik bir yapıda, daimi ve süreksiz özel ihtisas kurulları kurularak iş dünyası, akademi ve sivil toplum kuruluşlarıyla iç içe bir çalışma ortamı sağlanacaktır.
· Planlama dal uzmanları, çalışmalarına girdi olmak üzere tertipli aralıklarla ve gündemli olarak saha ziyaretleri yapacak, dallarındaki kuruluşlarla fikir- alışverişinde bulunacaktır.
· Mahallî kalkınma anlayışının uygulanması ve geliştirilmesinde motor misyonu üstlenecek halde yapılandırılacak olan Kalkınma Ajansları; ulusal, bölgesel, kentsel ve kırsal kalkınma ortasında tamamlayıcılık ve sinerji oluşturmak üzere mahallî sıkıntılara yönelik geliştirilen siyaset demetlerinin sonuçlarını, girdi olarak kullanılmak üzere yıllık bazda Teşkilata raporlayacaktır.
· Proje ömrüyle sonlu olmak üzere yerli ve yabancı uzmanlar kontratlı olarak istihdam edilebilecek, siyaset üretimi, araştırma ve karar süreçlerinde tecrübelerinden yararlanılacaktır.
· Milletlerarası kurumların ülkemizin memleketler arası rekabet gücünü etkileyecek siyaset ve düzenlemeleri sonlu sayıda dış temsilciler yardımıyla yerinde ve yakından izlenecek, yeni düzenlemeler ve gelişmeler siyaset dizaynına girdi oluşturacak halde raporlanacaktır.
· Teşkilat tüm kamu ve özel kuruluşlarla yakın iş birliği içinde çalışacak ve gereksinim duyduğu tüm bilgileri ilgili kurumlardan direkt toplama yetkisine sahip olacak, tüm kurumlar istenen bilgileri en kısa müddette vermekle mükellef olacaklardır.
Yüksek Planlama ve Uyum Heyeti (YPK)
Kamu kuruluşları ortasındaki uyum ve ilgili paydaşların kurumsal bir yapıda karar süreçlerine iştiraki YPK vasıtasıyla sağlanacaktır. YPK Cumhurbaşkanı/Başbakanın başkanlığında, Hazine ve Maliye, Ticaret, Tarım ve Orman, Sanayi ve Teknoloji, Güç ve Olağan Kaynaklar, Ulaştırma ve Altyapı, Çevre- Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanları ile Strateji ve Planlama Teşkilatı Müsteşarından oluşacak. Gündeme nazaran başka Bakan, Müsteşar ve Liderler da toplantılara davet edilebilecek.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın Kurumsal Yapısının Güçlendirilmesi ve Bağımsızlığının Teminat Altına Alınması
Enflasyonun kalıcı olarak düşük tek haneli bedellere indirilebilmesi için Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) hükümetle birlikte belirlediği enflasyon gayesi ve kur rejimi çerçevesinde elindeki araçları bağımsız biçimde kullanan ve karar alan prestijli ve tesirli bir kurum olması büyük değer taşımaktadır.
Bu doğrultuda;
· TCMB, temel misyonu olan fiyat istikrarına odaklanacak, finansal istikrara da katkı yapacak halde faaliyetlerini yürütecektir. Merkez Bankası’na fiyat ve finansal istikrar dışında sorumluluklar yüklenmeyecektir.
· Merkez Bankası’nın temel vazifelerini, araç bağımsızlığını ve üst seviye atamalarını ilgilendiren yasal değişiklikler TBMM’de nitelikli çoğunlukla gerçekleştirilecektir.
· Lider ve üst seviye idarenin atanma süreçleri şeffaflık, ehliyet, liyakat ve ortak aklı temel alan bir yerde yine tasarlanacak, Lider, Lider Yardımcıları ve Para Siyaseti Şurası (PPK) üyeleri beş yıllık müddet için atanacaktır.
· Lider, Bakanlar Şurası Kararıyla, Lider Yardımları ise Liderin teklifi üzerine üçlü kararname ile atanacaklardır.
· Lider atanmadan evvel Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kamuoyuna açık bir değerlendirmeye tabi tutulacaktır.
· Lider ve PPK üyeleri en fazla iki sefer atanabileceklerdir.
· Merkez Bankası Kanunu’nda müddet tamamlanmadan vazifeden almaya müsaade veren haller açıkça belirlenerek, Lider, Lider Yardımcısı ve Şura üyelerinin TCMB Kanunu dışındaki bir düzenlemeye dayalı olarak vazifeden alınamaması temin edilecektir.
· Lider, Lider Yardımcıları ve PPK üyelerinin atamalarında; dört yıllık eğitim veren fakültelerin iktisat, maliye, işletme, bankacılık ve finans kısımlarını bitirmiş olma yahut bu kısımlarda en az lisans üstü düzeyde eğitim görme ve taban on yıllık mesleksel deneyime sahip olma koşulu aranacaktır.
· Banka Meclisi belirlenirken üyelerin; finans, sanayi, ticaret ve tarım dallarının dinamiklerine hakimiyetleri ortasında istikrar gözetilecektir.
· Banka Meclisi ve PPK üyeleri, üniversitelerin talep etmesi durumunda rastgele bir fiyat ve ödeme almadan ders verme haricinde bankadaki vazifeleri dışında hiçbir işle iştigal etmeyeceklerdir.
· TCMB’nin araç bağımsızlığının beraberinde getirdiği hesap verme yükümlülüğü toplumun tüm katmanlarını kapsayacak biçimde uygulanacak, karar alma süreçlerinin şeffaflığı artırılacaktır.
Bu çerçevede;
– TBMM Plan ve Bütçe Kurulu oturumlarına sistemli olarak yılda iki kere iştirak sağlanacak, basına da açık olacak olan sunumlar naklen yayınlanacaktır.
– Enflasyon amacının tutturulamaması durumunda Bankanın TBMM Plan ve Bütçe Komitesine özel gündemle bilgi vermesi sağlanacaktır.
· Memleketler arası döviz rezervleri güçlendirilecek ve rezervlerin kullanımında keyfilik giderilecek, rezerv idaresinin şeffaf ve hesap verebilir bir çerçevede yürütülmesi sağlanacaktır. Memleketler arası rezervlerin şeffaf olmayan bir biçimde satılmasına benzeri uygulamaların önüne geçecek düzenlemeler yapılacaktır. Her ne halde olursa olsun, rezerv satışları en geç on beş günlük dönemlerle kamuoyuna açıklanacaktır.
· Kamuoyunda 128 Milyar Dolar olarak bilinen ve hala sürdürülen Merkez Bankası rezervlerinin şeffaf olmayan bir biçimde ve dolambaçlı yollarla satışına ait süreçler idari ve hukuksal kontrole tabi tutulacak, tespit edilen yanılgı, usulsüzlük, yolsuzluk ve kamu ziyanının sonuna kadar takibi sağlanacaktır.
· Hazineye direkt kaynak transferi suretiyle mali genişlemeye yol açılmasına, özel bölüme kredi temini yoluyla kaynak tahsisine direkt müdahale edilmesine, bankaların bilançolarının kompozisyonuna mikro seviyede müdahale edilmesine ve özgür kambiyo rejimi ile dalgalı kur sistemine ters uygulamalara müsaade veren yetkilere, süreçlere ve uygulamalara son verilecektir.
· Merkez Bankası bağımsızlığına müdahaleye ve yetki-sorumluluk çatışmasına yol açan, hiçbir fonksiyonelliği bulunmayan Fiyat İstikrarı Komitesi kaldırılacaktır.
· Finansal istikrarın makro seviyede daha faal bir halde gözetilebilmesi hedefiyle Finansal İstikrar Komitesinin kurumsal yapısı güçlendirilecek, Komite’nin tertipli toplanması temin edilerek, kararlar ayrıntılı biçimde kamuoyuna açıklanacaktır.
· TCMB ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ortasındaki uyumu daha da güçlendirecek, para ve kredi siyasetlerinin daha uyumlu bir biçimde yürütülmesini sağlayacak uygulamalar hayata geçirilecektir.
· Makro ihtiyati siyasetlerin asli fonksiyonu doğrultusunda mevcut riskleri azaltmaya ve risk birikimini önlemeye odaklanması sağlanacaktır. Ayrıyeten, enflasyonla çabayı desteklemek için maliye siyasetinin bileşimi, yönetilen fiyatlar, üretim yapısı, rekabet ve verimlilik üzere alanlarda gerekli yapısal düzenlemeler hayata geçirilecektir.
· Son periyotta ayrılmak zorunda bırakılan liyakatli çalışanın Bankaya tekrar kazandırılması için gerekli çalışmalar yapılacaktır. İşe alım kriterleri ve eğitim süreçlerinde yine yüksek standartlar getirilecektir.
· TCMB’nin merkezi başşehir Ankara’dadır. Bankanın Ankara’ya taşınma süreci mümkün olan en kısa müddette sağlanacaktır. Banka Kanununa muhalif biçimde Ankara dışına taşınma süreçleri ve bu süreçler sonrasında uğranılan kamu ziyanı idari ve tüzel kontrole tabi tutulacak ve ziyanlar ilgililerine rücu edilecektir.