Avrupa Birliği (AB) liderleri, uzun vakittir beklenen ziyareti, Türkiye’yle bağlardaki “pozitif ivmeyi” ilerletme gayesi koyan 25-26 Mart’ta AB Önderler Zirvesi’nin çabucak akabinde gerçekleştiriyor.
Michel ve von der Leyen’in, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başta olmak üzere Türk yetkililerle yapacağı görüşmelerde ana başlıkların, göç konusunda iş birliği ve 18 Mart Mutabakatı’nın güncellenmesi, Gümrük Birliği’nin güncellenmesi, halklar ortası temaslar kapsamında vize serbestisi, üst seviye diyalog süreçlerinin tekrar başlatılması ve stratejik iş birliği ile Doğu Akdeniz ve Kıbrıs hususlarının olması bekleniyor.
Yeni yıl Ankara-Brüksel çizgisinde ağır diplomasiyle başladı
Ankara’nın Türkiye-AB bağlarına verdiği ehemmiyet ve ıslahat kararlılığı son periyotta üst seviye açıklamalarda ve karşılıklı ziyaretlerde ön plana çıktı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın geçen yıl 21 Kasım’da “Kendimizi öteki yerlerde değil Avrupa’da görüyor ve geleceğimizi Avrupa ile kurmayı tasavvur ediyoruz.” kelamlarının akabinde, Türkiye-AB bağlantılarında olumlu atmosfer için diplomatik temaslar ağırlaştı.
Erdoğan ile AB Kurulu Lideri Michel, 15 Aralık’ta yaptıkları telefon görüşmesinde bağlantı kanalını açık tutmak üzere mutabık kaldı.
Yılın birinci günlerinde de Türkiye-AB bağlarında her iki taraf için de daha yapan ve yararlı bağlantıların nasıl kurulabileceğine ait görüşmeler sürat kazandı.
Erdoğan ve Çavuşoğlu’nun AB ülkelerinin Ankara büyükelçileriyle başka ayrı yaptığı toplantılarda her iki tarafın, münasebetlerde olumlu atmosfer için atabileceği adımlar ele alındı. Çavuşoğlu’nun Portekiz ve İspanya ziyaretleriyle başlayan temasları Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas’ın Ankara ziyaretiyle devam etti, Çavuşoğlu 20-22 Ocak’taki Brüksel temaslarında AB Kurulu ve AB Kurulu üst seviye yetkilileriyle ve Avrupa Parlamentosunun kimi üyeleriyle bir ortaya geldi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın AB idaresiyle temasları sürdü
Erdoğan’ın AB idaresi ve Avrupa başkanlarıyla teması da sürat kesmedi. Ankara bu süreçte “AB’nin Türkiye’yi tam üyeliğe kabul etmesinin, Birliğin geleceği açısından varoluşsal bir tercih olacağının” altını çizdi.
Türkiye’nin AB için kıymetine yapılan vurgu, Erdoğan’ın, “Brexit ile bir arada artan belirsizlik lakin Türkiye’nin Avrupa ailesinde hak ettiği yeri almasıyla giderilebilecektir.” kelamlarıyla ön plana çıktı.
AB ile direkt üst seviye temasların sonuncusu, Erdoğan’ın AB Kurulu Lideri von der Leyen ve AB Kurulu Lideri Michel ile 19 Mart’ta yaptığı üçlü görüntü konferans görüşmesi oldu.
Türkiye-AB bağlantılarının geliştirilmesine yönelik konuların ele alındığı görüşmede Erdoğan, iş birliğinin ilerletilmesi için tüm sistemlerin işletilmesi ve üst seviye diyalog süreçlerinin yine başlatılması gerektiğini vurguladı.
Çavuşoğlu’nun son Brüksel ziyareti
Türkiye ve AB ortasında yapan diyalog atmosferi oluşturulması yolunda son devir atılan en kıymetli adımlardan biri, Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’nun 23-24 Mart’ta NATO Dışişleri Bakanları Toplantısı vesilesiyle Brüksel’e yaptığı ziyaret oldu.
Çavuşoğlu, AB Dış Münasebetler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’in yanı sıra Karadağ, Fransa, İngiltere, ABD ve Hollanda’nın dışişleri bakanlarıyla da ikili görüşmelerde bulundu.
Ziyareti pahalandıran Çavuşoğlu, Türkiye-AB münasebetlerinde atılabilecek somut adımların belirlenmesi için bir yol haritası üzerinde çalışma konusunda mutabık kalındığını bildirdi.
AB Önderler Tepesi’nin akabinde Türkiye ziyareti
25 Mart’ta düzenlenen AB Önderler Tepesi’nde iktisat, göç, toplumlar ortası temas ve seyahat üzere bahislerde Türkiye ile iş birliğinin güçlendirilmesi kararlaştırıldı, AB’nin Türkiye ile kademeli, orantılı ve geri dönülebilir biçimde iş birliğini geliştirmeye hazır olduğu kaydedildi.
Türkiye, Tepe Sonuç Bildirisinde bağlardaki olumlu gündemin gereğinin vurgulanmış olmasından memnuniyet duyulduğunu tabir etti fakat AB tarafından olumlu gündem temelinde somut ve yapan adımlar atılmasının Türkiye’nin haklı beklentisi olduğunun da altını çizdi.
Göç iş birliği ve 18 Mart Mutabakatı
Başşehir Ankara’da gerçekleşecek görüşmelerde masadaki en öncellikli bahislerden biri, 2016 yılında imzalanan ve taraflar ortasında göç alanında iş birliğini geliştirmeyi hedefleyen 18 Mart Mutabakatı’nın güncellenmesi olarak ön plana çıkıyor.
Türkiye’nin Suriyeli sığınmacılara mesken sahipliğini takdirle karşılayan AB, sığınmacılara yönelik finansal yardımı artırmayı hedefliyor.
Türkiye de 18 Mart Mutabakatı’nın güncellenmesini desteklerken, AB’nin mutabakat kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmesini istiyor.
Gümrük Birliği’nin güncellenmesi
Hem Türkiye hem de AB’ye yarar sağlayacağı konusunda mutabık kalınan Gümrük Birliği güncellenmesi konusunun da ziyaret kapsamında masaya yatırılması bekleniyor.
Son AB Önderler Zirvesi’nde AB Komitesinin bu çerçevedeki mevcut zorlukları ele almak üzere Türkiye ile görüşmeleri ağırlaştırmaya ve AB Kurulunun de güncelleme için yetki üzerinde çalışmaya davet edilmesi, olumlu bir gelişme olarak bedellendiriliyor.
Vize serbestisi
Son AB Önderler Zirvesi’nde “halklar ortasında temas ve seyahat mevzularında iş birliği” olarak atıfta bulunulan vize serbestisi konusunun da görüşmelerde gündeme gelmesi bekleniyor.
Türkiye, 18 Mart Mutabakatı yükümlülükleri ortasında yer alan vize serbestisi konusunda kriterlerin birçoğunu yerine getirirken, AB’nin de gerekli esnekliği göstermesi ve kelamını tutmasını bekliyor.
Üst seviye diyalog ve stratejik iş birliği
Yakın geçmişte taraflar ortasında yaşanan gerginlikler nedeniyle ivme kaybeden üst seviye diyaloğun tekrar canlandırılmasının da görüşmelerde ele alınacağı öngörülüyor.
Tarafların bilhassa sıhhat, iklim, terörle çaba ve bölgesel bahislerde üst seviye diyaloğa yeşil ışık yakması bekleniyor.
Öbür taraftan Türkiye ve AB’nin Suriye, Libya ve Afganistan’da siyasi tahlile ait süreçler ile İran nükleer mutabakatı üzere konuları da görüşmesi ve birlikte atılabilecek adımları ele alabileceği düşünülüyor.
Doğu Akdeniz ve Kıbrıs problemi
Türkiye ve AB ortasında yakın vakitte gerginlik konusu olan Doğu Akdeniz’deki gelişmelerin de masadaki bahisler ortasında yer alması bekleniyor.
Bu çerçevede görüş ayrılıkları ve farklı beklentilerin yanı sıra Türkiye’nin önerisi olan milletlerarası Doğu Akdeniz Konferansı’nın da tekrar gündeme gelmesi öngörülüyor.
Öbür taraftan Kıbrıs sorununa ait ise Cenevre’de Birleşmiş Milletler nezdinde gerçekleşecek gayriresmi görüşmelerin ele alınacağı düşünülüyor.
Bu çerçevede AB’nin müzakerelere gözlemci olarak katılması ve Türkiye’nin Kıbrıs’ta iki devletli tahlil teklifinin görüşüleceği bedellendiriliyor.
Türkiye’nin beklentileri
Üyelik sürecinde ıslahatlara kararlılıkla bağlı olduğunu belirten Türkiye’nin AB’den öncelikli beklentisi, problemlere tarafsız ve yapan yaklaşım sergilenmesi ve fasıllarla ilgili siyasi pürüzlerin kaldırılması.
Diplomatik temaslara ve yetkililerin demeçlerine yansıdığı üzere, Türkiye’nin beklentileri ortasında, Türkiye-AB münasebetlerindeki yerleşik diyalog sistemlerinin tekrar işletilmesinin yanı sıra Gümrük Birliği’nin güncellenmesi çalışmalarına başlanması, vize serbestisi konusunda ilerleme sağlanması, göç alanındaki iş birliğinin gözden geçirilmesi, terörle çabada iş birliğinin samimi biçimde geliştirilmesi ve Türkiye’nin güvenlik telaşlarının anlaşılması da var.
AB idaresinin Türkiye’ye ziyaretinin, haziran ayında düzenlenecek AB Başkanlar Tepesi öncesinde bağların yol haritasını belirleyici kıymetli bir temas olması bekleniyor.