Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Lideri Putin ile Soçi’de yaptığı görüşmenin akabinde, Türkiye dönüşünde uçakta gazetecilerin sorularını yanıtladı ve değerlendirmelerde bulundu.
Erdoğan, Rusya Devlet Lideri Putin’in davetine icabetle Soçi’ye yaptığı çalışma ziyaretini “olumlu, başarılı” bir halde tamamladıklarını belirterek, “Sayın Putin’le 19 Temmuz’da Tahran’da bir ortaya gelmemizin akabinde Soçi’de ikili bağlantılarımızı ve milletlerarası sorunları etraflıca değerlendirdik. Yüksek Seviyeli İş Birliği Kurulumuzun müteakip toplantısını Türkiye’de yapmak üzere Sayın Putin’e davetimi gerçekleştirdim.” dedi.
Türk-Rus bağlarının karşı karşıya kaldığı meydan okumaların üstesinden diyalog ve iş birliği ile gelmeyi başardığına işaret eden Erdoğan, şöyle konuştu:
“Sayın Putin’le tesis ettiğimiz karşılıklı inanç ve hürmete dayalı ortak anlayış, ilgilerimizin teminatıdır. Mevcut koşullar altında değerli olan, bağlarımızı ortak çıkarlarımız temelinde ve milletlerarası sistem içinde sürdürmek, ileri götürmektir. İkili görüşmemizde ticari ve ekonomik iş birliğimizin daha da geliştirilmesi üzerinde etraflıca fikir alışverişinde bulunduk. Ticarette amacımızı daha evvel 100 milyar dolar olarak söz etmiştik. Bu doğrultuda güç başta olmak üzere, ticaret, turizm ve tarım üzere alanlarda iş birliğimizi geliştirmek istiyoruz. İkili ticaret hacmimizin daha istikrarlı bir tabana kavuşmasını temin etmek noktasında kararlıyız. Ekonomik ve ticari ilişiklerimize dair yol haritası mahiyetinde bir mutabakat zaptı da Soçi’de Ticaret Bakanımız ile Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak tarafından imzalandı. Suriye’de yuvalanan terör örgütlerine karşı atılabilecek adımları da ortamızda mütalaa ettik. Suriye’nin toprak bütünlüğünü tehdit eden, Suriyeli kardeşlerimizle birlikte askerimize, polisimize, güvenlik güçlerimize, sivil vatandaşlarımıza saldıran bu katil sürüleriyle uğraşımıza birlikte gereken karşılığı verme kararında da mutabık kaldık.”
“Ukrayna’daki savaşın kazananı olmayacağını başından beri vurguluyorum”
Erdoğan, Rusya’yla sürdürdükleri diyaloğun müspet yansımalarına Kafkaslar’da, Suriye’de ve Ukrayna’da şahit olduklarına dikkati çekerek, şöyle devam etti:
“Ukrayna tahılının Karadeniz üzerinden ihraç edilmesine yönelik teşebbüs, bunun en son global örneğidir. Artık kıymetli olan, planın sağlıklı biçimde uygulanması ve oluşan müspet havanın İstanbul’daki müzakerelere dönüşe yönelik somut adımlara tahvil edilmesidir. Ukrayna’daki savaşın kazananı olmayacağını başından beri vurguluyorum. Alandaki badirelere karşın krizin müzakere masasında çözüleceğine olan güçlü inancımı da koruyorum. Sayın Putin’e, Sayın Zelenski’yle görüşmesine mesken sahipliği yapabileceğimizi bir kere daha hatırlattım. Karadeniz’den komşumuz Rusya’yla diyaloğumuzu, bölgesel ve global barışa katkı sunmak gayesiyle her alanda ilerletmeye devam edeceğiz.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Soçi’deki görüşmelerin, Türkiye ve Rusya başta olmak üzere, bölge için hayırlara vesile olmasını diledi.
“Tarafların buradaki yaklaşımı büyük ehemmiyet arz ediyor”
Gazetecilerin sorularını da yanıtlayan Erdoğan, bir gazetecinin, “Ukrayna ve Rusya savaşının önlenmesinde, bitirilmesinde bir ateşkes kelam konusu mu, yakın vakitte gerçekleşir mi ve Türk diplomasisi bu noktada rol alır mı?” sorusunu, “Türk diplomasisi aslında üzerine düşen bu vazifesi başarılı bir formda sürdürüyor. Burada rastgele bir problem kelam konusu değil lakin olağan tarafların buradaki yaklaşımı büyük değer arz ediyor. Şayet taraflar, verilen kelamların üzerinde nitekim hassasiyet gösterip dururlarsa bu işi önemli manada çözebilecek bir imkana sahip olduğumuzu yahut da yaklaştığımızı görüyorum. Bunun olmaması için bu noktada bir sebep kelam konusu değil.” biçiminde yanıtladı.
Görüşmede Suriye konusunun ele alındığı anımsatılarak, daha evvel Rusya’nın bu türlü bir askeri harekata karşı çıktığı, çok sıcak bakmadığına ait tutumunun devam edip etmediği ve görüşmelerde bu bahsin hangi çerçevede ele alındığına ait soruyu ise Erdoğan, şöyle cevapladı:
“Sayın Putin, hususla ilgili Türkiye’ye yönelik adil bir yaklaşım sürdürüyor. Terörle gayret noktasında her vakit yanımızda olacağını bilhassa de söz ediyor. Burada şunu bize ima ediyor: ‘Mümkün olduğunca bunları, rejimle birlikte çözme yolunu tercih ederseniz çok daha isabetli olur.’ üzere bir yaklaşımı var. Biz de diyoruz ki şu anda bizim istihbarat örgütümüz, Suriye istihbaratıyla aslında bu bahisleri yürütüyor lakin bütün sıkıntı sonuç almak. ‘Eğer istihbaratımız, Suriye istihbaratıyla bu çalışmayı yürütürken buna karşın hala orada terör örgütleri fellik fellik at oynatıyorsa bu hususta bize dayanak vermeniz gerekiyor.’ diyoruz. Bu mevzuda da mutabakatımız var.”
“Onlar da bir sefer katiyetle süreci durdurmak üzere bir şeyi kabul etmiyorlar”
Erdoğan, bir gazetecinin, Cumhuriyet tarihinin en büyük projelerinden biri olan Akkuyu Nükleer Santrali’nin değerine değinerek, “Sizin güç konusunda da en başından beri çok sık vurgu yaptığınız hususlardan bir tanesi yerlileşme ve ulusallaşma. Rus tarafı ile bir Türk ortağın teşebbüsü olarak yola çıkan IC İçtaş, vakit içinde kıymetli bir bilgi birikimi ve know-how üretmişti lakin kısa müddet evvel değişik bir gelişme oldu ve Rus tarafı Rosatom yarı yarıya ortak olduğu bu şirkette çalışmalarını durdurdu ve feshetti. Sanki bu mevzu gündeme geldi mi? Siz nasıl değerlendiriyorsunuz? Bu adım, bu projenin gecikmesi yahut Türk tarafının bir ölçü daha bu türlü taşeronlaştırılmasına neden olabilir mi? Bu türlü bir risk görülüyor mu?” formundaki sorusunu da şöyle yanıtladı:
“Tabii bu türlü bir mevzuyu görüşmemek olamaz. Görüştük. Akkuyu Nükleer Güç Santrali, ülkemizin güç stratejisi içinde farklı bir kıymete sahip. Akkuyu’nun birinci reaktörünü 2023 yılında hizmete alma amacımız sürüyor. Bu konuları, Rus tarafıyla görüşmelerimizde bir kere daha ele aldık. ’25 bin kişi şu anda çalışmıyor. Burası kapatıldı.’ üzere sözler söyleniyor. Bu türlü bir şeyi ben de kabul etmedim, Rus tarafı da kabul etmiyor. Çalışıyorlar. Artık önümüzdeki hafta Mersin Taşucu’nda Abdülhamit Han sondaj gemimizi uğurlamaya gittiğimde birebir gün oradan Akkuyu’ya geçeceğim. Akkuyu’daki çalışmaları yerinde, şahsen heyetimle bir arada izleyeceğim. Ondan sonra da Sayın Putin’e oradaki gelinen durumu aktaracağım, söyleyeceğim. Ona nazaran de yol haritamızı belirleyelim diyeceğim. Yani onlar da bir kez katiyetle süreci durdurmak üzere bir şeyi kabul etmiyorlar.”
“Sayın Putin’le ruble üzerinde mutabık kaldık”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, ziyaretin ekonomik boyutu ve bilhassa Türkiye ile Rusya ortasında doğal gazda yeni bir mutabakat olup olmadığına ait soru üzerine, Türkiye olarak kapılarının herkese açık olduğunu, Türkiye’de kimler yatırım yapmak isterse onlara her türlü takviyesi vereceklerini söyledi.
“Çünkü Türkiye, dünyada yalnızca bu son gelişmelerde değil, bunun dışında da hür pazar iktisadının en değerli bir açık kapısıdır.” diyen Erdoğan, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Tabii bu Soçi ziyaretinin bir hoş tarafı da şu oldu: Sayın Putin’le ruble üzerinde mutabık kaldık. Ruble noktasında bu alışverişlerimizi yapacağımız için o da natürel Türkiye-Rusya ortasında mali noktada başka bir güç kaynağı olarak Rusya’ya ve Türkiye’ye inşallah kazandıracak. Bir de Rusya’nın Mir kartı var. Şu anda bizim beş bankamız bunun üzerinden çalışmalarını sürdürüyor. Burada da çok önemli gelişmeler var. Bu da olağan Rusya’dan gelen turistleri çok çok rahatlatan bir süreç. Onlarla alışverişini, otel ödemelerini yapabiliyorlar. Bu da olağan hem onlar için hem bizim için çok çok rahatlatıcı bir sistem. Bu ziyaretimizde Rusya Merkez Bankası Lideri ile bizim Merkez Bankası Liderimiz da görüşmelerini yaptılar.”
“Azerbaycan’ın Londra Büyükelçiliğine saldırıyı da kabul edilemez buluyoruz”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, bir gazetecinin, Azerbaycan-Ermenistan tansiyonu konusunda Rusya’dan iki taraf için de “itidal” açıklaması geldiğini belirterek, “Gerilim artar mı?” halindeki sorusu üzerine şunları kaydetti:
“İlham kardeşimle iki gün evvel bunları etraflıca konuştuk. Öncelikle bir Azerbaycanlı kardeşimizin şehit olmasına neden olan saldırıyı kınıyoruz. Karabağ, Azerbaycan’ın memleketler arası tanınmış hudutları içerisinde yer alan Azerbaycan toprağıdır. Azerbaycan, tabiatıyla topraklarında yasa dışı hiçbir silahlı ögenin bulunmasını istemiyor. Üçlü Bildiri’den bu yana yaklaşık iki yıl geçti. Ermenistan’ın buradaki taahhütlerini de bir an evvel yerine getirmesi kıymet taşıyor. Azerbaycan’ın Londra Büyükelçiliğine saldırıyı da kabul edilemez buluyoruz. Bu olayın ciddiyetle ve ayrıntılı bir halde soruşturularak faillerine gerekli cezaların verileceğini ümit ediyoruz.”
Pelosi’nin Tayvan ziyareti
ABD Temsilciler Meclisi Lideri Nancy Pelosi’nin Tayvan’a yaptığı ziyaret hatırlatılarak “Meclis Lideri’nin Tayvan’dan ayrılmasının akabinde Çin, işgal senaryosunu andıran bir tatbikat başlattı. Bu tansiyonun nereye evrileceğini düşünüyorsunuz? Pasifik’te mümkün bir çatışma, Türkiye’nin konumunu nasıl tesirler? Ekonomik manada bilhassa bir kriz çıkarsa hazırlık mıyız?” sorusu üzerine Erdoğan, “Biz hepsine hazırız, bir ıstırap yok.” cevabını verdi.
“Bölgedeki gelişmeleri yakından takip ediyoruz. Ukrayna’daki savaş ve koronavirüs salgınının global iktisat ve istikrara olumsuz tesirlerinin sürdüğü bir devirde yeni bir krizin ortaya çıkmasına müsaade vermemeliyiz.” diyen Erdoğan, Tayvan’la ilgili ortaya çıkan gerginliğin azaltılması için tüm tarafların sağduyulu ve itidalli hareket etmesinin değerini vurguladı.
Şanghay Beşlisi’nin toplantısı
“Eylül ayında Şanghay Beşlisi Özbekistan’da toplanacak. Görüşmemizde Sayın Putin de rica etti, nasip olursa biz de inşallah oradaki toplantıya katılacağız.” tabirini kullanan Erdoğan, şöyle devam etti:
“Şanghay Beşlisi’nin gerek üyeleri gerek gözlemci ya da diyalog ortağı olarak oraya katılacak olanlarla biz de bir arada olalım diyoruz. Örneğin Çin geliyor, öbür tarafta Suud gelecek, Katar gelecek. Orada onlarla bir ortada olmayı hedefliyoruz. Şu anda olağanüstü bir durum olmazsa inşallah ben de oraya katılacağım. Orada bunları çok daha âlâ kıymetlendiririz.”
“Almanya ve Fransa, Rum-Yunan propagandasına alet oluyor”
“Avrupa derin bir güç kriziyle baş başa. Buna rağmen hem Almanya’nın hem Fransa’nın, Yunanistan’ın haksız tezlerini sahiplenerek, savunarak Türkiye’yi maksat aldıklarını görüyoruz. Türkiye tam da tahıl ve güç krizini çözecek bir diplomasi ortaya koyarken Berlin ve Paris’ten gelen açıklamaları bu açıklamaları nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusu üzerine de Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu “taraflı” açıklamalara Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun gerekli karşılıkları verdiğini anımsattı.
Almanya ve Fransa’nın Rum-Yunan propagandasına alet olduğuna dikkati çeken Cumhurbaşkanı Erdoğan, şöyle konuştu:
“Yunanistan’ın memleketler arası hukuku hiçe sayan adımlarına göz yumulurken, yanlışsız olmayan değerlendirmelerle ülkemizin eleştirilmesi kabul edilemez. Avrupa’nın istikrar ve güvenliği için Türkiye’nin yeri aşikar. Bu rolümüzü global tahıl krizinin tahlilinde öncü olarak bir kere daha gösterdik. İstanbul’dan geçen Razoni kuru yük gemisi aslında bir birinciydi. Bunun ardında bu formda sırada olan 20 civarında gemi var. Hepsinden öte, şu anda Rusya diyor ki ‘Bizim önemli manada çıkabilecek hazırlığımız var, gücümüz var. Bizdekilere ne vakit aracılık edeceksiniz?’ İlgili bakanlıklarımız, birinci derecede de Ticaret Bakanlığımız bu işlerin şu anda sorumlusu olduğu için bu hususta süratle çalışıyorlar. Hele hele burada imzayı attıktan sonra sorumluluğu daha da artmış vaziyette. Rusya diyor ki ‘Benim malım çok fazla. Örneğin taban 40 milyon ton ben şu anda mal çıkarabilirim.’ Doğal ortada kara kediler var, güya Türkiye gemileri durdurmuş üzere dedikodu dolaştırıyorlar. Bu türlü bir şey yok. Bilakis, birinci gemi nasıl Lübnan’a gittiyse bu tıp gemilerin hepsi bizim üzerimizden gitmeleri gereken ülkelere ulaşmaları için yola revan olacaklar. Bunun aracılığını da Türkiye en hoş formda ortaya koyacak. İstanbul’daki kontratla sağladığımız o başarıyı bundan sonra da devam ettireceğiz.
Yunanistan İstihbarat Teşkilatı Lideri’nin istifa ettiği hatırlatılarak “Gerekçesi de Yunanistan muhalefet başkanının cep telefonundan casus yazılım bulunması. Miçotakis’in yeğeninin de işin içerisinde olduğu savları kelam konusu. Bir değerlendirmeniz olur mu?” sorusu üzerine Erdoğan, “Ben Yunanistan’ın içişlerine karışmam. Bu onların içişleridir.” karşılığını verdi.
“Terör örgütü PKK’nın bilindik akınlarının değişik versiyonu”
Irak’ın Duhok vilayetinin Zaho ilçesindeki hücuma ait, “9 sivil defnedilmeden işi Türk Silahlı Kuvvetlerinin yaptığına dair tezvirat yaptılar. Zaho’daki son durum nedir? Bunu Türkiye’ye karşı global bir kumpas olarak değerlendirenler oldu. Bu türlü bir kumpas var mı? Birileri sanki Suriye’ye operasyon yapılacakken bu türlü işler mi yapıyorlar?” sorusunu yanıtlayan Cumhurbaşkanı Erdoğan, daha evvel gerek Dışişleri gerekse Savunma Bakanlığının hususla ilgili açıklamaları yaptığını bildirdi.
“Bu, terör örgütü PKK’nın bilindik akınlarının bir değişik versiyonu.” değerlendirmesinde bulunan Erdoğan, şunları söyledi:
“Nasıl bugüne kadar bu tıp şeyleri yapıp ondan sonra kaçtıysalar, ortada görünmeme üzere yolları seçtiyseler artık burada da tekrar tıpkı halde bu cins suikastları yaptıktan sonra topu çabucak Türk Silahlı Kuvvetlerinin, Türkiye’nin üzerine atmışlardır. Olayın aslı budur. Buna yönelik de bugüne kadar yapılmış olan açıklamalarımızın ardındayız. Alışılmış başta Amerika olmak üzere, Avrupa’nın değişik ülkelerine bunları İrtibat Başkanlığımız da anlattı ve bu formda süreç devam ediyor. Biz birinci andan itibaren orada lokal muhataplarımızla konuşmak, görüşmek, temas sağlamak suretiyle her hususta yardımcı olabileceğimizi, bu olayın açığa çıkması için elimizden geleni göstereceğimizi kendilerine söyledik. Bu teklifimiz hala baki. Onlar da teşekkür ettiler. Hatta oradaki yaralılarla alakalı şayet dilek ederlerse onlara sıhhat takviyesi sağlayabileceğimizi kendilerine söz ettik. Yalnızca Kuzey Irak’ta yahut Irak’ta değil, biz oradan ülkemize alıp en yakın vilayetlerdeki kent hastanelerimizde, eğitim araştırma hastanelerimizde, ameliyatsa ameliyat, bakımsa bakım bunların hepsini yapabileceğimizi söyledik. Bütün muhataplarımıza taziyelerimizi ilettik. Bizim başlangıçtan itibaren yaptığımız bütün operasyonlarda sivillerin, tarihi, dini, kültürel yapıların ve etrafın dokunulmaz olduğunu, planlamada ve icrada katiyen bu hususlara hiçbir ordunun yapmadığı kadar dikkatli ve hassasiyetle yaklaştığımızı ek ettik. Zaho’daki olaydan sonra Musul Konsolosluğumuza bir hücum oldu. Oranın bir sivil amaç olduğu biline biline oraya aleni akın yapıldı. Kimin sivil gayelere saldırabileceğini, bu alçaklığı kimlerin yapabileceğini herkesin görmesi lazım.”
HDP’nin Zaho’daki olayı “Zaho ikinci Uludere’dir” halinde değerlendirmesinin akabinde CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun da “helalleşme” konsepti altında Uludere’ye gittiği hatırlatılarak “Bu helalleşme konsepti altında Uludere’ye gidilmesini, HDP’nin davetinin iki hafta sonra gidilmesini nasıl değerlendirirsiniz?” sorusu üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan, şöyle konuştu:
“Biliyorsunuz ben Uludere’deki o olayda ebediyete irtihal eden bütün kardeşlerimizin aileleriyle bir ortaya geldim. Şırnak’ta Şerafettin Elçi Havalimanı’nın açılışında o ailelerle görüşmelerimi yaptım. Şahsen eşimi de Uludere’ye gönderdim. Eşim Uludere’ye gitti, oradaki ailelerle yerinde görüşmeler yaptı. Münasebetiyle bizim Bay Kemal üzere kalkıp da nerede bir fırsatçılık var, o fırsatçılık anı geldiğinde onlarla bir ortaya gelmek üzere bir yaklaşımımız yok. Bay Kemal helalleşmeden bahsediyor. Sen bu sözle bir sefer kendini açığa çıkarıyorsun. Nedir o? Bir yerde bir borç varsa gidersin helalleşirsin. Demek ki sen bu işlerde tarafsın. Bu türlü bir durum aslında kelam konusu. Onun için de helalleşme zarureti doğuyor. Bizim o denli bir helalleşme derdimiz yok. Zira biz bütün vatandaşlarımıza karşı her türlü yapmamız gerekenleri yaptık, yapıyoruz ve bundan sonra da birebir biçimde yapmaya devam edeceğiz. Bizim vatandaşlarımıza karşı hak noktasında evelallah bir derdimiz yok, buna inanıyoruz. Hele hele orada belediyeyi de biz kazandığımız için, nasıl oluyor bu iş, hem o denli hem o denli.”
KPSS’nin iptali
Cumhurbaşkanı Erdoğan, KPSS’nin iptal edilmesi hatırlatılarak “Son duruma ait bilgi verebilir misiniz? FETÖ parmağı var mı? Toplumsal medya tarandığında, bakıldığında resmi olarak parmağı olmasa da hükümetle gençleri karşı karşıya getirmek isteyen bir FETÖ’cü kümenin varlığı çok aşikar görülüyor.” sorusunu yanıtlarken “FETÖ’cü küme mu desek, 6’lı masa mı desek, bir de masanın altı var, yedi…” tabirlerini kullandı.
“Şimdi dikkat ederseniz, tıpkı anda hepsi adeta tıpkı cümlelerle, birebir sözlerle bunu tanımlamaya çalıştılar.” diyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, konuşmasını şu sözlerle sürdürdü:
“Yani biz orada boşta bulunsak yahut boşluğa düşsek bunu seçime kadar satacaklardı. Zira gençleri nasıl aldatırız uğraşı içerisindeler. Olağan bu tutmadı zira biz durumu gördük. Durumu gördükten sonra ben ÖSYM Lideri olan arkadaşımızı da bir zan altında bırakmak istemem ancak soruşturmaların iyi bir sonuç vermesi noktasından hareketle kendisini vazifeden almak suretiyle oraya çabucak 24 saati bulmadan bir arkadaşımızın atamasını yaptık. Bu atamayla birlikte de çabucak takımını en hoş formda kurması için talimat verdik. Üst seviye de bir grup oluşturduk ve bu grupla çalışmalarına anında başladılar. Atamayı yaptığımız üzere çalışmayla da çabucak sonraki sabah çıktı basın toplantısını yaptı ve önümüzdeki ayın 17’sinde de süreci başlatma kararını aldık. İmtihanı iptal edilenlerden rastgele bir fiyat talebi de katiyen olmayacak. ÖSYM, bundan sonraki süreci, kademeleri de inşallah en hoş surette devam ettirerek, şaibeleri de ortadan kaldırarak yoluna devam edecek.”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Siz Sayın Kemal Kılıçdaroğlu’nu eleştirirken daima ‘Bay Kemal’ tabirini kullanıyorsunuz. O da ‘Evet ben Bay Kemal’im dedi. Buna dair ne diyorsunuz? Bay Kemal demeye devam edecek misiniz?” sorusuna şu yanıtı verdi:
“Şimdi burada da söyledik ya… Bay Kemal alışılmış uzun vakittir kendisine lütfettiğimiz bir isimdi ancak bu ismi kabullenmekte evvel zorlandı, sonra kabul etti. Bize düşen nedir? Güzel olsun demektir. Ama enteresan olan bir şey daha var, bizim bu ziyaretler de kendisini rahatsız ediyor. Biz bu ziyaretleri yapacağız. Ne Bay Kemal ana muhalefet olarak ne yavru muhalefet, onlar bu tıp şeylere giremezler. Bizim şu 40 yıllık siyasetimizin tamamı elhamdülillah bu yolda geçti. Dünyanın gitmediğimiz ülkeleri istisnadır, azdır. Bundan sonraki süreçte de Rabbimizin bize verdiği ömür boyunca bunları inşallah yapmaya devam edeceğiz.”