İstanbul Sanayi Odası (İSO), KOBİ’lerin karnesi niteliğindeki İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu raporunu açıkladı. 2021 yılında İSO İkinci 500’ün üretimden net satışları yüzde 77,5 oranında artarak 191,1 milyar TL’den 339,2 milyar TL’ye yükseldi. Üretimden net satışlar baz alınarak yapılan İSO İkinci 500’ün 2021 yılı sıralamasına bakıldığında; Ege Seramik 980,1 milyon TL ile birinci sırayı aldı.
İkinci en büyük oransanl artış
İSO İkinci 500’ün üretimden net satışları, 2019 yılındaki yüzde 14,2’lik göreli yavaşlamanın akabinde pandeminin yaşandığı 2020 yılında yüzde 21,7 ile güçlü bir artış göstermişti. 2021 yılında ise iç ve dış talepteki toparlanmanın yanı sıra enflasyon ve döviz kurlarındaki artışın da tesiriyle İSO İkinci 500’ün üretimden satışları yüzde 77,5’lik artışla kıymetli ölçüde hızlandı. Geçmiş periyotlarla kıyaslandığında, İSO İkinci 500’ün üretimden satışlarında bundan daha yüksek oranlı artışın serinin başladığı 1997 yılından bu yana yalnızca 1998 yılında gerçekleştiği görüldü. Yüksek enflasyonun yaşandığı kelam konusu yılda İSO İkinci 500’ün üretimden satışlarındaki artış yüzde 79,3 ile biraz daha yüksek gerçekleşmişti.
Reel artış yüzde 30,4
İSO İkinci 500’ün üretimden net satışlarındaki değişimler, yıl sonu TÜFE enflasyonundan arındırılarak incelendiğinde; 2021 yılında yüzde 30,4 ile epeyce güçlü bir gerçek artış yaşandığı görüldü. Bu artış, pek çok değişimin yaşandığı 2021 yılında dahi KOBİ’lerin esnek yapılarıyla üretim ve pazarlama faaliyetlerini muvaffakiyet ile sürdürdüğünü ortaya koydu. Gerçek değişimler hesaplanırken son yıllarda olduğu üzere yeniden yıl sonu TÜFE enflasyonu kullanıldı. Lakin 2021 sonunda TÜFE enflasyonu yüzde 36,08 iken ÜFE enflasyonu yüzde 79,89 seviyesinde idi. İSO bu ayrıntıya yer veriken, “Üretici fiyatlarının çok daha süratli arttığını ve ortadaki makasın rekor seviyede açıldığını da akılda tutmakta fayda var” notunu da düştü.
Şampiyon Ege Seramik
Üretimden net satışlar baz alınarak yapılan İSO İkinci 500’ün 2021 yılı sıralamasına bakıldığında; Ege Seramik 980,1 milyon TL ile birinci sırayı aldı. Onu çok küçük bir farkla 979,8 milyon TL ile Kozlu Besin takip ederken Kangal Termik Santral 979,7 milyon TL ile üçüncü oldu.
İSO İkinci 500’ün bu yılki listesine 137 yeni sanayi kuruluşu girdi. Bunlardan 57 tanesi İSO 500’den İSO İkinci 500’e düşen şirketlerden oluştu. Listeye geçen yılki İSO 1000 dışından giren yeni firma sayısı 80 olurken 2020 yılının İSO İkinci 500 listesinden İSO 500’e çıkan firma sayısı ise 39 olarak gerçekleşti.
2020 yılında 578,9 milyon TL ile 251,6 milyon TL bandında üretimden net satış yapan şirketler İSO İkinci 500 sıralamasında yer alırken 2021 sonuçlarına nazaran bu bant 980,1 milyon TL ile 444,2 milyon TL ortasında oluştu.
Listenin tamamı için tıklayın…
Şirketler, işletme sermayesi için daha fazla borçlandı
İSO İkinci 500’te dikkat çeken göstergelerinden biri borç yapısı oldu. 2021 yılında mali borçlar yüzde 75,9 oranında artarken geçmiş yıllardan farklı olarak öteki borçlardaki artış yüzde 102 ile daha yüksek gerçekleşti. Böylelikle mali borçların toplam borçlar içindeki hissesi yüzde 57,6’dan yüzde 54,2’ye inerken, başka borçların hissesi yüzde 42,4’ten yüzde 45,8’e yükseldi. Diğer bir deyişle faaliyetlerin finansmanında ve artan işletme sermayesi muhtaçlığının karşılanmasında ticari borçlar çok daha fazla kullanıldı.
Bankların yanında başka firmalara da borçlanıldı!
İSO İkinci 500’de işletme faaliyetleri giderek daha fazla borçlanma yüklü olarak finanse edilirken borcun vade yapısında da gözle görülür bir kısalma kelam konusu. Bunların yanı sıra 2021’de sanayicilerin bankalara olan borçlarından çok daha büyük bir süratle öbür firmalara olan borçlarının artması da yeni bir durum olarak dikkat çekiyor.
İşletmeler kısa vadeli borca yüklendi
İSO İkinci 500’ün mali borçlarındaki gelişmeler incelendiğinde de kısa vadeli kaynakların tekrar ön plana çıktığı görülüyor. 2020 yılında yüzde 44,7 olan kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlar içindeki hissesinin, beş yıl ortadan sonra tekrar yüzde 50’ye yükselmesi dikkat çekiyor. İSO’dan yapılan değerlendirmede; “Bu tablonun ardında, başta ihracatçı sanayicilerimiz olmak üzere, şirketlerin en değerli finansal destekçisi olan Türk Eximbank’ın uzun vadeli kredi kaynaklarına erişimde son devirlerde yaşanan önemli meselelerin da tesirli olduğu biliniyor” tabirlerine yer verildi.
KOBİ’lerden 13,5 milyar dolarlık ihracat performansı
2021 yılında İSO İkinci 500’ün ihracatı yüzde 35,4 oranında artarak 13,5 milyar dolar ile rekor düzeye ulaştı. Böylelikle İSO İkinci 500’ün Türkiye toplam ihracatı içindeki hissesi yüzde 6, sanayi ihracatı içindeki hissesi ise yüzde 6,2 oldu ve her iki oran da 2020 yılına nazaran 0,1 puan artış kaydetti. İhracat tarafındaki bir öbür kıymetli gelişme de ihracat yapan firma sayısındaki artış eğilimi. İSO İkinci 500’de 2018 yılında 450 bandını aşan ihracat yapan firma sayısı 2021’de 468’e yükseldi. Bu durum, nispeten daha küçük ve orta ölçekli kuruluşların dış pazarlara açılma ve talep dalgalanmalarına karşı esnekliklerini artırma konusunda epeyce başarılı bir performans sergilediğini ortaya koyuyor.
Faaliyet kârı yüzde 83 arttı
2021 yılında İSO İkinci 500 karlılık açısından da başarılı bir yıl ortaya koydu. Geçen yıl İSO İkinci 500’ün faaliyet karı yüzde 82,6 oranında artarak 28,8 milyar liradan 52,6 milyar liraya çıktı. Böylelikle faaliyet karlılığı 0,6 puan artışla yüzde 13,7’ye yükseldi. Misal formda faiz, amortisman ve vergi öncesi kar yüzde 86,4’lük artışla 34,2 milyar liradan 63,7 milyar liraya ulaştı. Bunun sonucunda FAVÖK karlılığı 1,1 puan artışla yüzde 16,6’ya çıktı. Vergi öncesi kar ve ziyan toplamı ise yüzde 87,8 artarak 20,1 milyar liradan 37,7 milyar liraya yükseldi. Bu gelişme satış karlılığını 0,7 puan artışla yüzde 9,8’e taşıdı.
2021 yılında İSO İkinci 500’de başka faaliyetlerden olağan gelir ve karlar 76,5 milyar TL iken, başka faaliyetlerden olağan masraf ve ziyanlar 70 milyar TL oldu. Bu iki kalem ortasındaki fark alındığında, İSO İkinci 500’ün 6,5 milyar TL’lik üretim faaliyeti dışı gelir elde ettiği ortaya çıkıyor.
Söz konusu büyüklüğün içerisinde yer alan kambiyo süreçleri, 2020’nin tersine 2021’de karlılığı artırıcı tesir yapmış görünüyor. Bu durum, KOBİ niteliğindeki kuruluşların döviz kuru dalgalanmalarını yönetme kapasitesini artırdığını göstermesi açısından hayli kıymetli bulunuyor.
Finansman sarfiyatları 20 milyar lirayı aştı
Finansman masrafları, sanayi kuruluşlarının karlılıklarında temel belirleyicilerden biri olmayı 2021 yılında da sürdürdü. Türk lirasındaki kıymet kaybı, enflasyondaki artış ve faiz oranlarındaki yükselişin tesiriyle İSO İkinci 500’ün finansman masrafları 2021 yılında yüzde 114,4 oranında artarak 20,1 milyar TL’ye yükseldi. 52,6 milyar TL’lik faaliyet karına karşılık 2020’de yüzde 32,5 olan finansman masraflarının faaliyet karına oranı 2021’de yüzde 38,2’ye yükseldi. Elhasıl İSO İkinci 500 şirketleri, 2021 yılında elde ettikleri faaliyet karının daha büyük bir kısmını finansman sarfiyatlarına ayırmak durumunda kaldı.
Bilançoda yüzde 82 büyüme
İSO İkinci 500’ün ana bilanço kalemleri ve son 3 yılda gösterdiği değişimler incelendiğinde, 2021 yılında İSO İkinci 500’ün bilanço büyümesinin yüzde 82,1 olduğu görülüyor. Bu yüksek oranlı büyümenin kaynağında yüzde 86,9 artan toplam borçlar ve yüzde 74,6 büyüyen özkaynaklar yer aldı. 2021 yılında borçlanma eğilimi hızlanırken karlılıktaki artışın da takviyesiyle güçlü bir özkaynak büyümesi sağlandı. Başka taraftan duran varlıklar yine değerleme uygulamasının da katkısıyla yüzde 75,5 büyürken dönen varlıklardaki artış yüzde 85,4 ile daha yüksek gerçekleşti. Artan işletme sermayesi gereksinimi dönen varlıkların artışını destekledi.