Mehmet Hanifi GÜLEL
Dondurma kesimi her yıl çift haneli büyümesini sürdürüyor. 2021 yılı itibariyle dondurma pazarının büyüklüğü ölçü bazında 246 milyon litre, ciroda ise 6,9 milyar TL’ye ulaştı. Ciro bazında ise pazar büyümesi 2020 yılında yüzde 20, 2021 yılında yüzde 23, 2022’nin birinci 5 aylık sayılarına bakıldığında büyüme devam ediyor.
Dondurma alanında faaliyet gösteren firmaları ikiye ayırabiliriz. Endüstriyel büyük ölçekli üretim yapan firmalar ve klâsik pastane üslubu üreticiler. Türkiye’de gerek ham unsur gerek yapılış tekniği açısından epeyce özellikli dondurma çeşitleri üretiliyor. Pandeminin de tesiriyle dondurma pazarında son üç yılda litre bazında çok büyük değişiklik yaşanmıyor. Lakin pandemi öncesi anlık tüketime uygun tekli eserler yüklü iken, pandemide tüketim konut tipi eserlere hakikat kaydı.
Ambalajlı Süt ve Süt Eserleri Sanayicileri Derneği’nden (ASÜD) alınan bilgilere nazaran Avrupa’da kişi başına yıllık dondurma tüketimi 7-8 litre civarındayken Türkiye’de ise bu ölçüye 4-5 litre civarında yer alıyor. Kış mevsiminin aylarca sürdüğü Kuzey Avrupa ülkelerinde dondurma tüketiminin, Türkiye’nin 2-3 misli olduğunu görülüyor. Dondurma Türkiye’nin değerli bir potansiyel ihracat kalemi ve 30’dan fazla ülkeye ihracatı yapılıyor. Süt ve süt eserleri ihracatının 10,6’sını oluşturuyor. 2021 yılında dondurmada 20 milyon kilogram ihracat, 615.8 bin kilo ithalat yapıldı. İhracatın döviz karşılığı, evvelki yıla nazaran yüzde 29 artışla 55,3 dolara ulaştı. 2022 yılının birinci 6 ayında dondurma ve yenilebilir buzlu eserler kategorisinde ihracat artışı yüzde 30 arttı ve 41,3 milyon dolara ulaştı. En çok ihracat yapılan ülkeler, ABD, Irak, İsrail, Kosova ve Hindistan yer alıyor.
Dünya dondurma pazarı 72 milyar dolar
Dondurma ihracat sayıları açısından dünyada birinci 20 sıralarda olan Türkiye, ihracat için gaye pazarlara yönelik aksiyonlar ve devlet tarafından dayanaklarla daha da artırılabilir. İhracatın artması için markalaşmanın çok kıymetli olduğunu vurgulayan bölüm temsilcileri, Türkiye’nin 72 milyar dolar dünya dondurma pazarından daha fazla hisse alabileceğine dikkat çekiyor.
Pandemide konut tüketimi arttı
Pandeminin tesiriyle dondurma pazarında son üç yılda litre bazında çok büyük değişikliklerin yaşanmadığını kaydeden Golf Dondurma İdare Şurası Lideri ve CEO Ergün Akkaya, lakin pandemi öncesi anlık tüketime uygun tekli eserler yüklü iken, pandemide insanların meskenlerinde daha fazla vakit geçirmesi nedeniyle mesken tipi eserlere hakikat kaydı. Golf Dondurma olarak; 2020’de yüzde 26 ve 2021’de yüzde 35 olmak üzere hem pazarın hem de rekabetin üzerinde bir büyüme gerçekleştirdik” dedi. Pandemi periyodunda mesken tipi litrelik dondurma kategorisi, tekli eserlerin üzerinde bir büyüme yakaladığını aktaran Akkaya, lakin 2022’nin birinci 6 aylık devrine bakıldığında tekli eser satışların litrede yüzde 23 büyüme yaşanırken, litrelik eser pazarının yüzde 11 küçüldüğünü söyledi. Litrelik eserler 2021’de birinci 6 ayında ciro olarak pazarın yüzde 62’sini oluşturduğunu bildiren Akkaya, “2022 birinci 5 ayda litrelik eserler toplam pazarın yüzde 53’ünü oluşturuyor. Özetle, pazar pandemi öncesindeki tüketici davranışlarına geri dönmüş durumda. Paketli dondurma pazarında dört ana marka bulunuyor ve pazar hissesi açısından Golf birinci iki büyük oyuncusu pozisyonunda. Golf olarak BİM ve ŞOK marketlerinin private label eserlerinin üretimini de gerçekleştiriyoruz” diye konuştu.
Alım gücü azaldı, satışlar düştü
Firmalarının Türkiye’nin birinci ambalajlı dondurmasını üreterek endüstriyel dondurma üretimine geçiş sürecinde öncülük yaptığını aktaran Panda Dondurma Marka Müdürü Burçak Cürül Öztürk, Stix, Sen&Ben, Net, Efsane Stix üzere markaları üç kuşaktır Türk dondurma severlere sunduklarını söyledi. Dondurma satışlarının alım gücünün değişmesiyle etkilendiğini kaydeden Öztürk, “Fakat bilhassa çocuk kategorisi için dondurmaya talep hala devam ediyor. Günümüzde dondurma bilhassa komşu olan çikolata şekerleme kategorisi ile geçişken trendler oluşmuş ve bisküvi üzere besin unsurlarıyla birleştirilerek farklı ambalajlar kullanılarak üretilen bir eser haline dönüşmüş durumda. Bu da dondurma bölümünde tüketim alışkanlığı ve tüketicinin satın alma alışkanlığını değiştiriyor. Bu durum hala tıpkı düzeyde devam ediyor” açıklamasında bulundu.
Yerli ham husus üretimi artıyor, dışa bağımlılık azalacak
Dondurmaya kıvam veren yerli ham husus üretimine yönelik de yeni teşebbüsler var. Dondurmalara özel yerli kıvam verici karışımlar üretmek için firmalarını 2020’de kurduklarını açıklayan Dengemix Kurucu Yöneticisi Meltem Kaptan, “Dondurma dalı her sene büyüyen ve gelişen bir bölüm. Dondurma dalına yönelik muhtaçlık ve talepler doğrultusunda uzun bir Ar-Ge sürecinden sonra eserlerimizi çeşitlendirdik. Şu anda dondurmalar ve sorbeler için geliştirdiğimiz 15 farklı eserimiz bulunmakta. Bu eserlerin dışında müşterilerimizin isteği doğrultusunda da projelerle özel eserler çalışmaktayız” dedi.